Polswissart

Jeśli malarstwo posiada w sobie jakąś tajemnicę, jeśli posiada głębię, daje możliwość wielowarstwowych odczuć, wyraża więcej niż zarejestrowanie faktu – wtedy staje się dobrym malarstwem, staje się sztuką. Dotyczy to zarówno malarstwa abstrakcyjnego, jak i wszystkich innych kierunków. Malarstwo fi guratywne też może być obojętną dekoracją, ale w sztuce abstrakcyjnej widać tę dekorację łatwiej, wyraźniej się czuje, że chodzi tylko o połączenie różnych elementów i rytmów. Taki obraz daje mało możliwości interpretacyjnych; ot – plama na ścianie, układ prostokątów czy trójkątów. Byłbym jednakże ostrożny w osądach i sformułowaniach, choćby dlatego, że wiele obrazów w naszej świadomości jest czymś innym niż w naszym postrzeganiu. Istnieje więc pewna dwuznaczność i ona także sprawia, że malarstwo staje się czymś więcej niż zwykłą rejestracją przedmiotów, zjawisk, sposobów widzenia. 

(Stefan Gierowski w wywiadzie przeprowadzonym przez Elżbietę Dzikowską, „Artyści mówią. Wywiady z mistrzami malarstwa”, wyd. Rosikon Press 2011) 

Malarz i rysownik, Stefan Gierowski to jeden z najwybitniejszych, obok takich twórców jak Wojciech Fangor czy Roman Opałka, przedstawiciel współczesnej polskiej awangardy. W latach 1945-48 studiował malarstwo na krakowskiej ASP pod kierunkiem Władysława Jarockiego, Jerzego Fedkowicza i Zbigniewa Pronaszki. Równolegle studiował historię sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Swe obrazy prezentował na słynnej wystawie „Arsenału” w roku 1955. Na stałe związał się z Galerią „Krzywe Koło”, gdzie w 1957 roku wystawił obrazy utrwalające moment dojścia do malarstwa niefiguratywnego. W latach 1962-1996 wykładał na warszawskiej ASP, pełniąc w latach 1975-81 funkcję dziekana Wydziału Malarstwa. Wydaje się, że kluczowe dla rozwoju twórczości młodego artysty były z jednej strony postać Władysława Strzemińskiego z drugiej zaś współpraca z Galerią „Krzywe Koło”. To tam w 1957 roku zaprezentował serię obrazów zrywających ostatecznie z figuratywnością, to od tego momentu kolejne płótna nazywa Obrazami, numerując je liczbami rzymskimi. Na twórczość Gierowskiego wpływ wywarł unizm zaś zainteresowanie fakturą i właściwościami poszczególnych malarskich elementów wpisują jego sztukę w nurt malarstwa materii. Obiektem poszukiwań artysty stają się wyłącznie tworzywo i składające się na nie elementy: przestrzeń, światło, barwa oraz linia. Sam twórca tak mówi o swoim wyborze: „Uznałem za najbliższą moim skłonnościom krańcową decyzję poprzedników, że barwa, forma i materia są treścią obrazu i jedynym autonomicznym malarskim środkiem przekazu. Dawało to szansę istotnego pogłębiania moich wyobrażeń o rzeczywistości i opartego o fakty realistycznego widzenia przedmiotu moich zainteresowań, którym stał się problem światła i przestrzeni. Aby zachować dystans w stosunku do własnych intencji przekazu i uniknąć nieporozumień, przyjąłem jako tytuł moich prac słowo „obraz” (obraz czegoś) oraz wprowadziłem kolejną numerację rzymską (nie dla wszystkich czytelną)” (Fijałkowski / Gierowski. Wizje malarstwa [kat. wys.]., sierpień 2002, Państwowa Galeria Sztuki w Sopocie). Od końca lat 50-tych Gierowski mocniej eksperymentuje z linią nadając jej nowe symboliczne znaczenie podziału płaszczyzny, idąc pod prąd koncepcjom unistycznym.

Prezentowany Ob. CCCLIX pochodzący z połowy lat siedemdziesiątych jest dowodem na pogłębione studium efektów jakie w przestrzeni malarskiej powoduje linia. Gierowski, osiągniętym za jej pomocą podziałem płótna, wprowadza do jego przestrzeni dynamizm spotęgowany dodatkowo plamą barwną miejscami zastosowaną na zasadzie silnego kontrastu, miejscami zaś przenikającą się. Stefan Gierowski jest laureatem m.in. Nagrody im. Jana Cybisa przyznawanej za całokształt twórczości (1980). W 2005 został odznaczony przez ministra kultury Waldemara Dąbrowskiego Złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis. Jego prace prezentowane były wielokrotnie zarówno na wystawach indywidualnych jak i zbiorowych.

Stefan Gierowski był wybitnym przedstawicielem współczesnej awangardy, jednym z najważniejszych polskich abstrakcjonistów. Zamiłowanie do sztuki wyniósł z domu rodzinnego: od kolekcjonującego obrazy ojca-lekarza, który sam amatorsko parał się malarstwem oraz od wuja –  studenta Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie i akademii monachijskiej. Rozwijająca się na przestrzeni kolejnych dekad XX w. twórczość Gierowskiego, została trafnie określona przez krytyka sztuki Aleksandra Wojciechowskiego mianem „abstrakcji autonomicznej”.

Urodził się w 1925 roku w Częstochowie. W latach 1945-1948 studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, w pracowniach Zbigniewa Pronaszki i Karola Frycza. Równocześnie uczył się historii sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Był osobą wszechstronnie uzdolnioną, również muzycznie – grał bowiem na fortepianie. W 1949 roku zamieszkał w Warszawie, gdzie sześć lat później zadebiutował na wystawie w Galerii Arsenał. Współpracował także z Galerią Krzywe Koło, prowadzoną przez Mariana Bogusza. W latach 1962-1996 wykładał na warszawskiej ASP, gdzie w latach 1975-1981 był dziekanem Wydziału Malarstwa. W 1986 roku został profesorem zwyczajnym, a w 2018 roku otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu za niezwykle bogaty dorobek twórczy, aktywność na polu kształcenia młodego pokolenia artystów oraz działalność społeczną.

Sztuka Stefana Gierowskiego przechodziła przez różne etapy. Początkowa, figuratywna faza dość szybko, bo już w połowie lat 50. zamienia się w reprezentatywną dla dalszej jego twórczości abstrakcję. Wówczas artysta zrezygnował z nadawania tytułów swoim dziełom, oznaczając je odtąd jedynie rzymską numeracją. Nadrzędną wartością obrazu był kolor, światło i przestrzeń. Pierwsze nieprzedstawiające kompozycje z przełomu lat 50. i 60. należą do wybitnego przykładu polskiego malarstwa materii. W połowie lat 60. artysta w swoich kolorystycznych poszukiwaniach zbliżył się do op-artu. Tworzył iluzje przestrzeni, budował obrazy z najprostszych figur geometrycznych. W 1980 roku otrzymał prestiżową Nagrodę im. Jana Cybisa za całokształt twórczości. W swojej karierze miał kilkadziesiąt wystaw indywidualnych zarówno w Polsce, jak i zagranicą, a także uczestniczył w ponad dwustu wystawach zbiorowych.