Polska, kolekcja prywatna
Agra-Art, aukcja 17.10.2021, poz. 20
Kraków, kolekcja Zygmunta Ziembickiego

Radom, Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu, Jacek Malczewski. Konteksty, 20.09.2024 – 5.01.2025.
Poznań, Muzeum Narodowe w Poznaniu, Jacek Malczewski, 1968.
Kraków-Zabrze, Muzeum w Zabrzu, Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, Jacek Malczewski 1855-1929, 1961.
Kraków, Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, Malarstwo polskie XIX i XX w. Dzieła artystów nieżyjących, 1949.
Kraków, Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, Jacek Malczewski 1855-1929, 1939.
Kraków, Muzeum Narodowe w Krakowie, Pośmiertna wystawa dzieł Jacka Malczewskiego, listopad 1929.
Pittsburgh, Carnegie Institute, Twenty-Fifth Annual International Exhibition of Paintings, 1926.

Szymalak-Bugajska P. [red.], Jacek Malczewski. Konteksty, Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu, Radom 2024, s. 272-273.
Szymalak-Bugajska P., Malczewski. Zbliżenia, Wyd. Arkady, Warszawa 2023, s. 180-181.
Krzysztofowicz-Kozakowska S., Jacek Malczewski. Życie i twórczość, Kraków [2008] s.138-139.
Jacek Malczewski. Katalog wystawy monograficznej, Muzeum Narodowe w Poznaniu, Poznań 1968, poz. kat. 123, il. 129-131.

Jordanowski S., Vademecum malarstwa polskiego w USA, Wrocław 1996, s. 71.
Jakimowicz A., Jacek Malczewski, Warszawa 1974, poz. kat. 98.
Jakimowicz A., Jacek Malczewski i jego epoka, Warszawa 1970, s. 156.
Jacek Malczewski 1855-1929 [katalog wystawy], Muzeum Zabrze, TPSP w Krakowie, Kraków 1961 poz. kat. 24.
Malarstwo Polskie XIX-XX w. Dzieła artystów nieżyjących [katalog wystawy], TPSP w Krakowie, Kraków 1949, poz. kat. 46.
Jacek Malczewski (1855-1929) [katalog wystawy], TPSP w Krakowie, Kraków 1939, poz. kat. 187, s. 18 (jako własność Zygmunta Ziembickiego).
Pośmiertna wystawa dzieł Jacka Malczewskiego w Muzeum Narodowym, „Głos Narodu” 9 XI 1929, nr 301, s. 5.

Faun, 1907
olej, tektura, 40,5 x 32,4 cm, sygn. l.d.: J Malczewski 1907, na odwrociu: centralnie pieczęć składu przyborów malarskich – firmy „Lefranc et Cie“: kotwica skrzyżowana z kaduceuszem w kartuszu (znak firmy Lefranc), przy dolnej krawędzi stempel: 6, p.d. nalepka składu przyborów malarskich Róży Aleksandrowicz w Krakowie, częściowo zdarta: …ROWICZ

Konik polny. Portret Stanisława Bryniarskiego, 1903
olej, płótno, 43,2 x 45,4 cm, sygn. l.d.: J Malczewski / 1903, na odwrociu pod „zapleckiem” p.g. nalepka z okrągłą pieczęcią eksportową: DOUANE DE PARIS / BATIGNOLLES

Faun, 1907
olej, tektura, 40,4 x 32,5 cm, sygn. p.g.: J Malczewski / 1907, na odwrociu starty napis ołówkiem, na nim drugi napis ołówkiem: od Jacka Malczewskiego / Tryptyk ten za ubrania otrzymał / Krawiec Józef Lipczyński Rynek 32 / Kraków. W (…) po tym sprzedał / w roku 1919 Zyg. Ziembickie /mu w Krakowie. Wystawiony / na wystawie pub. Malczewskiego / w Pittsburgh Ins./ i Carnegiego. / [częściowo wymazane]swoim go / powiesił dokładnie | (…) z pyłu; centralnie pieczęć składu przyborów malarskich – firmy „Lefranc et Cie”: kotwica skrzyżowana z kaduceuszem w kartuszu(znak firmy Lefranc); – przy górnej krawędzi stempel: 6; l.g. nalepka składu przyborów malarskich Róży Aleksandrowicz w Krakowie, częściowo zdarta: R. ALEKSANDROWICZ/ KRAKÓW / PLAC MATEJKI 11 / SKŁADPAPIERU I PRZY [BORÓW M] ALARSKICH

Tryptyk „Konik polny” należy do grupy niezwykłych, bogatych symbolicznie dzieł Jacka Malczewskiego, w których świat realny przeplata się z baśnią, stanowiąc opowieść o ludzkiej egzystencji i losie artysty. W centralnej części autor ukazał portret swojego serdecznego znajomego i wieloletniego modela, krakowskiego malarza Stanisława Bryniarskiego (1829-1914), flankowanego przez dwie podobizny faunów w bocznych kwaterach. Bryniarski, malarz z pokolenia Matejki i Grottgera, przedstawiał głównie miejską architekturę i wnętrza, a w późniejszym wieku zajmował się także kopiowaniem i konserwacją obrazów. Zapamiętany został jednak przede wszystkim jako charakterystyczna postać z płócien Malczewskiego. Tu jego pomarszczona twarz, błękitne oczy i siwa grzywa nabierają wymiaru metaforycznego, stając się ucieleśnieniem mitu o Titonosie. Malczewski sięga do historii z greckiej mitologii o ukochanym różanopalcej bogini Eos, któremu Zeus podarował nieśmiertelność, lecz nie wieczną młodość. Skazany na nieskończone starzenie się, Titonos przekształcił się ostatecznie w świerszcza – istotę, która w ikonografii artysty staje się znakiem nieśmiertelności ducha. W tym kluczu portret Bryniarskiego – sędziwego malarza, związanego z dawną epoką – nabiera głębokiego znaczenia: jest obrazem ludzkiego przemijania, a zarazem artystycznego trwania. Starcowi towarzyszy młoda kobieta z wieńcem kąkoli na głowie – to Eos, trzymająca w dłoni tytułowego konika polnego – przyszłą postać ukochanego. Owady te, u Malczewskiego tożsamy ze świerszczem czy cykadą, niemal zawsze przywołują motyw śmierci. Zdobiące głowę boginki różowe kąkole, choć piękne, są roślinami trującymi – a więc niosą w sobie dwuznaczność Erosa i Thanatosa, miłości i nieubłaganego końca życia. Tło kompozycji, wypełnione sielankowym pejzażem, w którym faun obejmuje wiejską dziewczynę, wzmacnia erotyczny i zmysłowy ton przedstawienia. Malczewski, jak często w swojej twórczości, łączy tu sacrum i profanum, mit i codzienność, tworząc alegorię człowieka rozdartego między ciałem a duchem, czasem a wiecznością. Postacie dwóch satyrów, widoczne w bocznych częściach tryptyku powstały w 1907 roku, czyli cztery lata po namalowaniu portretu Bryniarskiego – jednak razem dopełniają zawarty przez artystę mit o przemijaniu. Obrazy ukazują twarze starszych, rogatych mężczyzn, z których ten po lewej ma dodatkowo na szyi umieszczony szkaplerz. Należące do świata natury i baśni istoty, stanowią odwołanie zarówno do zwierzęcych instynktów, jak i ludzkiej duchowości. Prezentowany „Konik polny” jest zatem nie tylko portretem przyjaciela, ale również medytacją nad losem artysty, nad starością i przemijaniem. Zarówno w starcu o błękitnych oczach, jak i satyrach można dostrzec samego Malczewskiego, spoglądającego w przeszłość i w siebie. Obraz ten – poetycki, wieloznaczny i symboliczny – stanowi jedną z bardziej rozbudowanych realizacji artysty, w której jego refleksja nad naturą istnienia osiąga szczególną dojrzałość.

(…) był od dziecka naturą głęboko uczuciową i poetyczną; tkwiło w nim usposobienie liryczne melancholijne, skłonność do zadumy, smutku i egzaltacji.

(Szydłowski T., Jacek Malczewski. Monografie artystyczne, tom 5., Kraków–Warszawa 1925, s. 7)

Absolwent krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych w klasie Jana Matejki i paryskiej École des Beaux-Arts. Urodził się w 1854 roku w Radomiu jako jeden z czwórki rodzeństwa. Gdy miał jedenaście lat, zmarł jego jedyny brat, Teodor, co spowodowało u Jacka zainteresowanie mistycyzmem i duchowością. Wychowany w patriotycznej atmosferze domu rodzinnego oraz kształcony między innymi przez wybitnego literata Alfonsa Dygasińskiego – uczestnika powstania styczniowego – jako malarz obrał wątek patriotyczny za wiodący dla całej swojej twórczości. Jego wyrazem stały się obrazy syberyjskie i kolejne przedstawienia Ellenai, a także wprowadzana symbolika przedmiotów: kajdan, jakuckiej czapki czy wojskowego szynela.

W 1872 roku jego prace obejrzał sam Jan Matejko, który w liście do ojca młodego artysty pisał: „Rysunki kreślone ręką syna Pańskiego Jacka, zdają się wskazywać i obiecywać niepośledni talent malarski, którego rozwinięcia nie należy może zbyt długo przetrzymywać”. Za sprawą tej sugestii Malczewski przerwał naukę w gimnazjum i został przyjęty na pierwszy rok studiów w Szkole Sztuk Pięknych. W 1874 roku, podczas pobytu w Radomiu, namalował swój pierwszy olejny obraz – portret siostry Heleny przy fortepianie. W tym wczesnym okresie tworzył prace w duchu szkoły matejkowskiej, warsztatowo bardzo akademickie. Były to portrety, sceny rodzajowe i dzieła o tematyce patriotyczno-martyrologicznej. Od lat 90. w jego sztuce zaczęły pojawiać się treści symboliczne, przenikające się wzajemnie z wątkami patriotycznymi i biblijnymi, a także literackimi i alegoryczno-fantastycznymi. Ponadto nieprzerwanie realizował się jako portrecista, malując przy tym z wielką pasją podobizny własne.

W swoim życiu Malczewski sporo podróżował. W latach 1884-1885 wziął udział w naukowej ekspedycji Karola Lanckorońskiego do Małej Azji. Zwiedził także Grecję i Włochy. W latach 1885-1886 przebywał przez kilka miesięcy w Monachium. Po powrocie zamieszkał na stałe w Krakowie, gdzie został profesorem w Szkole Sztuk Pięknych (po 1900 roku przemianowanej na Akademię Sztuk Pięknych). Dwukrotnie był mianowany jej rektorem.

W 1886 roku na weselu córki profesorostwa Janczewskich artysta poznał Marię Gralewską, która rok później została jego żoną. W 1888 roku młodym państwu Malczewskim urodziła się córka Julia, a w 1892 roku syn Rafał – dziedzic ojcowskiego talentu i przyszły malarz. W tym samym czasie sztuka Malczewskiego osiąga pełnię dojrzałości. Doświadczenia monachijskie, młodopolska atmosfera Krakowa, a także klimat domu rodzinnego połączyły się i dojrzały w wielkich symbolicznych obrazach „Melancholia” (1894) i „Błędne koło” (1895-1897). Około 1900 roku artysta związał się z Marią Balową, która była przez lata największą spośród jego muz. Miłość ta zaważyła na charakterze twórczości Malczewskiego, który przedstawiał ukochaną we wszelkich obliczach – jako dumną Polonię, zwycięską Nike, kuszącą Eurydykę, spokojną Thanathos i zwodniczą chimerę.

Malczewski oprócz pracy na krakowskiej akademii, działał aktywnie w tamtejszym środowisku artystyczny i kulturalnym. Był współzałożycielem Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka” i należał także do Grupy Zero, z którymi licznie wystawiał. W ostatnich latach życia przebywał głównie w Lusławicach i Charzewicach koło Zakliczyna. Pod koniec życia dotknięty ślepotą, zmarł 8 października 1929 roku.