Polska, kolekcja prywatna

Prezentowana praca pochodzi z 1931 roku. Tadeusz Makowski mieszkał wtedy już od wielu lat w Paryżu, gdzie Francuscy znajomi do ułatwienia nazywali go Tade. Tak też artysta podpisał się na odwrocie tego rysunku. Zakomponował swoją sygnaturę na odwrocie niczym oddzielną pracę, bawiąc się typografią i kompozycją liter. Na rysunku zatytułowanym „Malarz i model z cyklu Autoportret” widzimy scenę mającą miejsce pewnie w pracowni artysty. Dwóch mężczyzn siedzi naprzeciw siebie, jeden w roli modela a drugi artysty. Obydwaj noszą sumiaste wąsy i nakrycie głowy. Są jak własne lustrzane odbicia, które dzieli jedynie sztaluga. Tajemniczy tytuł pracy, który jednocześnie mówi o malarzu i modelu, ale i o autoportrecie może być dla nas wskazówką, że na obrazie sportretowana jest tylko jedna osoba i jest nią sam Tadeusz Makowski. Ta swobodna akwarela na papierze jest przykładem na to, jak arcyciekawym zjawiskiem w malarstwie może być portret własny artysty. Formuła, w której twórcy sięgali po przewrotne zabiegi, ukryte znaczenia, symbolikę a nierzadko apoteozę własnej osoby zawsze jednak wpisaną w nurt sobie obranej ścieżki stylowej. W tym przypadku Makowski również uczynił podobnie, ale nie uwznioślał się, nie dążył nawet do oddania własnego podobieństwa, potraktował samego siebie jak też traktował cały świat wokół, z wielkim uproszczeniem, lekkością, właściwą sobie nutą zabawy i ironii – wszak na tym autoportrecie, dosłownie artysta sam sobie pozuje.

Było w nim coś z niewinnego dziecka – jakaś świeżość, niewinność, a jednocześnie to był bardzo wykształcony człowiek.
– Marcel Gromaire

Tadeusz Makowski to jeden z najbardziej rozpoznawalnych polskich malarzy XX wieku. Postawa artystyczna Makowskiego ukształtowała się w początkowym okresie pod wpływem symbolistycznego malarstwa pejzażowego Stanisławskiego, zaś twórczość Mehoff era przekazała mu zrozumienie istoty rysunku jako środka ekspresji i zamiłowanie do dekoracyjnej, secesyjnej stylistyki. Artysta na przełomie 1908 i 1909 r. wyjechał do Paryża, gdzie pozostał do końca życia. Był członkiem Towarzystwa Artystów Polskich w Paryżu. Brał udział w Salonach: Niezależnych, Tuileries, Jesiennym i De L’Oeuvre Unique. Jego zainteresowania scenografią teatralną przejawiły się w wykonywaniu kukiełek dla krakowskiego kabaretu „Zielony Balonik”. W Paryżu zafascynowała artystę klasycyzująca, symboliczna sztuka Puvis de Chavannes’a. Około 1911 przejął od Le Fauconniera i kubistów zwartą konstrukcję obrazu i geometryzujące traktowanie form; kształt wydobywał jednak światłocieniowym modelunkiem i obrysowywał wyrazistym konturem. Na jego twórczość silnie wpłynęła podróż do Bretanii oraz postimpresjonistyczna sztuka Ślewińskiego. W 1918 pojawił się w obrazach Makowskiego motyw kluczowy dla jego dalszej twórczości – postać dziecka. Artysta malował wówczas liryczne, naiwne w wyrazie wizerunki dzieci w pastelowych, wysmakowanych tonacjach. Około 1920 powstały inspirowane sztuką Pietera Bruegla St. rozległe pejzaże ożywione sztafażem i utrzymane w zmatowiałej kolorystyce z przewagą brązów i zieleni. Rok 1928 stanowił istotną cezurę w twórczości artysty. Skrystalizował się wówczas jego indywidualny styl obrazowania, niepowtarzalny w kontekście sztuki europejskiej. wykształcił wtedy własny, charakterystyczny i łatwo rozpoznawalny styl łączący echa kubizmu, fascynację sztuką ludową i malarstwa artystów naiwnych. W latach 1929 – 30 Makowski tworzył liczne kompozycje olejne, akwarelowe, rysunkowe z przedstawieniami dzieci. Należą one do dojrzałej i artystycznie wysublimowanej fazy twórczości Makowskiego, w której artysta uprościł kształty, sprowadzając je do trójkątów, walców i stożków, liniom nadał moc i wyrazistość. Prócz malarstwa sztalugowego, akwareli i rysunku Makowski uprawiał techniki graficzne – drzeworyt, akwafortę i litografię. Zajmował się ilustrowaniem książek i projektowaniem okładek; ozdobił drzeworytami wydane w 1925 w Paryżu „Pastorałki” Tytusa Czyżewskiego. Pisał ponadto wiersze, opowiadania i teksty z zakresu teorii sztuki.