Polska, kolekcja prywatna

(…) pozostałem wierny memu malarstwu i nigdy tego nie żałowałem.

– Alfons Karpiński

Tematem obrazów [jest] czas płynący z wolna w ciszy mieszczańskiej enklawy, odmierzany tykaniem zegara i opadaniem kwietnych płatków, nasycona wspomnieniami atmosfera wyizolowanego wnętrza.

(Kossowska I., Alfons Karpiński, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, grudzień 2002)

Jego liczne i na swój sposób frapujące portrety kobiece przenikała atmosfera salonu lub buduaru, a ich kokieteria polegała na wyborze odpowiednich modelek i efektownych, pastelowych odcieniach koloru, jakie cechują jego olejne na ogół malarstwo.

(Dobrowolski T., Nowoczesne malarstwo polskie tom. III, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1964, s. 28.)

Karpiński należy do czołowych reprezentantów nurtu dekoracyjnego w polskim malarstwie początków XX wieku, który bazował na zdobyczach XIX-wiecznego realizmu, wiedeńskiej secesji i Młodej Polski. Głównym tematem jego twórczości stała się postać kobieca (bardzo rzadko malował mężczyzn) i to właśnie te dzieła przyniosły Karpińskiego największą popularność. Malował portrety niezwykle eleganckie w wymowie – stylizowane, utrzymane w kameralnym nastroju, o spokojnej, stłumionej gamie barwnej, płynnym konturze i rozproszonym świetle. Zachwyca w nich zmysłowe podejście do modela i maestria, z jaką artysta potrafił oddać tajemniczość i subtelność kobiecej natury. Nie bez powodu Karpiński przez niektórych uważany jest za największego młodopolskiego piewcę kobiecego ciała. Silnie podkreślone spojrzenia, gesty, pozy i stroje, a także pewna dekoracyjność tych wizerunków sprawiają, że emanują one romantycznym duchem dawnej epoki. Są również świadectwem swoiście mitycznego pojmowania piękna kobiecości.

Alfons Karpiński urodził się w 1875 roku w Rozwadowie koło Tarnobrzegu, jako syn Alfonsa Karpińskiego – sędziego powiatowego oraz Barbary Heleny z Pyszów. W 1885 roku, po przejściu ojca na emeryturę, Karpińscy przenieśli się do Krakowa. Tam, jako 15- latek Alfons Karpiński rozpoczął naukę rysunku w miejscowej szkole rzemieślniczej, u Józefa Boguckiego. W 1891 roku rozpoczął studia w Szkole Sztuk Pięknych pod kierunkiem Floriana Cynka, Izydora Jabłońskiego, Władysława Łuszczkiewicza i Leona Wyczółkowskiego. Często również uczestniczył w zajęciach plenerowych z Janem Stanisławskim. W 1903 roku kontynuował naukę w monachijskiej pracowni Antona Ažbégo, następnie w latach 1904-1907 przebywał w wiedeńskiej Akademii Sztuk Pięknych u Kazimierza Pochwalskiego. Lata 1905-1907 to czas rozkwitu krakowskiego kabaretu Zielony Balonik w Jamie Michalikowej, którego Karpiński był jednym z założycieli i czynnych twórców. Przygotowywał dekoracje, poruszał kukiełkami w czasie kabaretów, malował obrazy. W 1907 roku Karpiński wyjechał do artystycznej stolicy Europy – Paryża, gdzie kształcił się w paryskiej Académie Willi. Był członkiem krakowskiego Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka” i warszawskiego TZSP. Podczas I wojny światowej służył w armii austriackiej, po tym jak został ranny przydzielono go do kwatery prasowej z zadaniem rysunkowego dokumentowania wojennych zniszczeń – rysunki te były później wystawiane w TPSP w Krakowie i Wiedniu. Po II wojnie światowej wstąpił do grupy „Zachęta” charakteryzującej się tradycjonalistycznym profilem artystycznym. W początkowym okresie swej twórczości Karpiński malował sceny rodzajowe i miejskie pejzaże – głównie widoki Monachium i Paryża. Popularność zdobył dzięki przedstawieniom martwych natur i portretów zwłaszcza kobiet. Karpiński należy do czołowych reprezentantów nurtu dekoracyjnego w polskim malarstwie początków XX wieku, który bazował na zdobyczach XIX-wiecznego realizmu, wiedeńskiej secesji i Młodej Polski. Głównym tematem jego twórczości stały się martwe natury z kwiatami, przede wszystkim ukochanymi przez artystę różami, cechujące się kolorystycznym wysublimowaniem. Z wielką wrażliwością potrafił Karpiński uchwycić piękno a zarazem przemijalność natury, za co był powszechnie uwielbiany a jego kompozycje rozchwytywane. Wyspecjalizował się również w malarstwie portretowym kobiet. Pozy modelek były najczęściej bardzo proste, poddane młodopolskiej stylizacji. W Paryżu najczęściej portretował swoją ulubioną modelkę Jane – jej oraz innym portretowanym, często aktorkom krakowskim nadawał wyraz „kobiety demonicznej”, wielokrotnie malował również portrety żony. Obrazy te, traktowane płaską plamą, o płynnych konturach i stłumionej gamie barwnej oraz rozproszonym światłocieniem cieszyły się dużą popularnością.