Warszawa, kolekcja prywatna Polswiss Art, aukcja 28.09.2021, poz. 5 Polska, kolekcja prywatna USA, kolekcja Toma Podla

Patrzyłem z okien naszego domu na te jarzące światłem widoki i snułem w myślach tęsknotę dziwną do słońca – światła wiecznych tajemnic. Brałem do ręki glinę zwilżoną, zlepiałem kształty owych to marzeń, lecących w dal z szelestem wiosny kwiatów dzwoniących. – Bolesław Biegas

(Fragment z pamiętników artysty, Bolesław Biegas. Artysta i literat, [w:] „Ciechanowskie Zeszyty Literackie” nr 16, 2014, s. 21)

Bolesław Biegas uważany jest za czołowego przedstawiciela kierunku symboliczno-secesyjnego w rzeźbie europejskiej. Zdołał zachować indywidualną formę swej twórczości, która zadziwia wyjątkowym zróżnicowaniem i bogactwem tematyki. Sławę przyniosły mu popiersia portretowe oraz z powodzeniem podejmowane wątki muzyczne (Chopin, Berlioz, Wagner), jak i literackie (Mickiewicz, Krasiński, Słowacki). Do jego szczególnych rzeźb należy zaliczyć kompozycje symboliczne, których przedmiotem były treści wymuszające odejście od form realistycznych na rzecz secesyjnej niematerialności i płynności kształtów. Tworzył dzieła o walorach prekursorskich, odbiegających od panujących wówczas nurtów.

Obdarzony wielkim talentem studiował w Krakowie w Szkole Sztuk Pięknych, w pracowni rzeźby Alfreda Dauna i Konstantego Laszczki. Pod wpływem filozofii Stanisława Przybyszewskiego jego twórczość, zarówno malarska jak i rzeźbiarska, obracała się wokół tematyki oddającej tajemniczość ludzkiej egzystencji. Szybko wyzwolił się spod wpływów stylistyki akademickiej realizując coraz bardziej nowoczesne i uproszczone w formie prace. W 1902 roku przy wsparciu Towarzystwa Sztuk Pięknych, otrzymał stypendium na dalsze kształcenie w École des Beaux Arts w Paryżu. Tam założył skromną pracownię, w której oddał się pracy twórczej.

W sferze poszukiwań można wyodrębnić w ówczesnej sztuce Biegasa nurt geometryzująco-linearny. Został on zainicjowany jeszcze przed wyjazdem do Francji w słynnej kompozycji „Księga Życia” z 1901 roku. Geometryczne rzeźby cechowało odejście od naturalizmu i wymaganej wówczas poprawności anatomii, a także szkicowość i synteza całej postaci. Równolegle artysta tworzył posągi znanych kompozytorów i poetów – prace bardziej ekspresjonistyczne, ilustrujące żywioł i potęgę artystycznego Geniuszu. Są wśród nich przedstawienia Richarda Wagnera, Jana Sebastiana Bacha, Ludwiga van Beethovena, Adama Mickiewicza czy Charlesa Baudelaire’a. Charakteryzują się dynamiką i ruchem przeciwstawnych falistych linii, w splotach których uwięzione są postaci artystów, trwających w głębokim skupieniu. Prace te są mocno nastrojowe i liryczne. 

Oferowana rzeźba „Przeczucie” należy do grupy prac z lat 1902-1903, powstających równolegle do najważniejszego tekstu artysty pt. „Wędrówka ducha myśli”, wydanego w Krakowie w 1904 roku. To metafizyczna, poetycka wizja, podzielona na osiemnaście podrozdziałów, w której Biegas przedstawia swoje kosmogoniczne poglądy. Rzeźby z tego okresu, jak „Przeczucie”, operują esowatą linią, a w swej stylistyce nawiązują do stylistyki secesyjnej. Abstrakcyjne wizje artysty oddawane były w postaciach o rozwianych szatach, których forma i przekaz odnoszą do metafizycznego dramatu egzystencji, na którym opierała się cała twórczość Bigasa.

Bolesław Biegas to jeden z najwybitniejszych polskich modernistycznych malarzy i rzeźbiarzy. Przyszedł na świat w 1877 roku w małej wiosce na Mazowszu. Po wczesnej stracie obojga rodziców, pracował jako pomocnik stolarski, terminował też w pracowni snycerskiej w Warszawie. W roku 1896 jego rzeźbami w glinie zainteresował się lekarz z Ciechanowa, Franciszek Rajkowski, który objął Biegasa opieką i ułatwił dalszą pracę rzeźbiarską. Wykonane w tej wczesnej fazie twórczości rzeźby, czerpiące inspirację z życia mazowieckiej wsi, artysta pokazał na wystawie w Warszawie, czym przyciągnął uwagę krytyków. Wśród piewców talentu młodego rzeźbiarza znaleźli się Aleksander Świętochowski, Aleksander Rzewnicki i hrabia Adam Krasiński. Wkrótce Biegas rozpoczął studia w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych. Pod wpływem Stanisława Przybyszewskiego szybko odrzucił zasady nauczania akademickiego, co poskutkowało wydaleniem go z uczelni. W tym samym czasie prace młodego rzeźbiarza podbijały już Wiedeń i Monachium. W 1901 roku wyjechał na stałe do Paryża. Związał się ze środowiskiem polskim, przyjaźniąc się zwłaszcza ze znakomitą artystką Olgą Boznańską. Został członkiem Polskiego Towarzystwa Historyczno-Literackiego, któremu pod koniec życia zapisał cały majątek i dorobek artystyczny. Pierwsze lata w Paryżu to niekończące się pasmo sukcesów. Biegas wystawiał swoje prace na salonach czasopisma „La Plume”, salonach niezależnych i jesiennych, a także na ekspozycjach Société Nationale des Beaux-Arts. Indywidualne wystawy artysty odbywały się w paryskiej Galerie A. Seligmann (1911, 1925), Galerie Bernheim-Jeune (1929) i Galerie Arts et Artistes Polonais (1932), oraz w londyńskiej Arlington Gallery (1930). Swoje prace pokazywał ponadto w Petersburgu, Kijowie, Rzymie i Amsterdamie. Po I wojnie światowej zarzucił rzeźbę na rzecz malarstwa. Pochłonęła go symbolistyczna sztuka Moreau i Bocklina, zafascynował się dekoracyjnością okresu secesji. W dziedzinie malarstwa, do jego najbardziej oryginalnych dzieł należą „portrety sferyczne” – seria, którą Biegas zapoczątkował w 1918 roku. Przedstawiały one przede wszystkim okultystyczne wizerunki tajemniczych kobiet, ale także portrety politycznych przywódców i dyktatorów. W latach 20. Artysta stworzył cykl obrazów o charakterze onirycznym i erotycznym, zatytułowany „Mistyka nieskończoności”. Dzieła zostały pokazane po raz pierwszy w 1925 roku, w Galerie André Seligmann w Paryżu i przyjęte bardzo entuzjastycznie. Ich kontynuację stanowił cykl „Sławni ludzie” z lat 30. Przez środowisko paryskie Biegas uznawany był za artystę awangardowego, na długo przed fowistami, kubistami i futurystami. Powszechnie uważany jest za czołowego przedstawiciela kierunku symboliczno-secesyjnego. Niemniej jego zróżnicowana i bogata twórczość nosi cechy silnej indywidualności. Tymczasem po II wojnie światowej artysta popadł w zapomnienie. Ponowne zainteresowanie jego twórczością narodziło się w latach 70., gdy polscy i francuscy historycy sztuki zajęli się badaniem jego spuścizny, przygotowując wystawy i opracowania, m.in. monumentalny katalog dzieł Biegasa, wydany dzięki Bibliotece Polskiej w Paryżu przez Xaviera Derynga.