Poznań, kolekcja prywatna

Warszawa, Muzeum Narodowe w Warszawie, Marek Włodarski (Henryk Streng) – wystawa monograficzna, grudzień 1981 – styczeń 1982.

Marek Włodarski (Henryk Streng) 1903-1960 [katalog wystawy], Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 1981, s. nlb, il. 1.

Na płaszczyźnie harmonizuje się piękna gra proporcji, piony, poziomy, przekątne, płaszczyzny koloru nie degradowane powietrznym pyłem, czasem zawieszane jak płachtą, a czasem wtopione w płaszczyznę o harmoniach nasilonych i świeżych. Przedmioty brane są jako takie. Nie dajemy wrażenia o przedmiocie. Możnaby powiedzieć, że w malarstwie nowatorskim stwarza się właściwie przedmiot o przedmiocie. – Marek Włodarski

(Włodarski M., Malarstwo Nowatorskie, [w:] Salon warszawski [katalog wystawy], Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 1947, s. 14)

Indywidualna, eklektyczna sztuka Marka Włodarskiego oscylowała wokół awangardowych stylów od futuryzmu, formizmu i kubizmu poprzez surrealizm aż do fascynacji prymitywizmem. Jego obrazy są gratką dla kolekcjonerów i wzbudzają zainteresowanie nie tylko w Polsce. Jego kameralna i liryczna, a także w założeniu antyestetyczna twórczość kształtowała się głównie pod wpływem malarstwa Fernanda Légera i francuskiego surrealizmu. Ważny wpływ wywarła na niego także sztuka krakowskich formistów, którzy jako pierwsi polscy artyści wypowiedzieli walkę z akademizmem i młodopolską stylizacją. Zanim jednak Włodarski zetknął się ze sztuką nowoczesną we Francji malował obrazy przypominające w poetyce płótna Marca Chagalla. Nigdy go nie poznał, ale niezależnie był zafascynowany naiwną sztuką prowincjonalną i jarmarcznym folklorem. W twórczości Légera zaś odpowiadał mu prymitywizm formy, kult przedmiotu, precyzja w określaniu jego kształtu, a także niechęć do estetyzowania. Przed wojną we Lwowie wspólnie z Otto Hahnem artyści określili się jako „konstruktywiści” i dołączyli swoje prace do wystawy sztuki prymitywów.

Oferowana praca pt. „Domy” z 1924 roku zalicza się do najwcześniejszego etapu artystycznej kariery Włodarskiego i wskazuje kierunek jego przyszłych poszukiwań. Przedstawiony pejzaż miejski zbudowany został z prostych, kubizujących form. Zredukowana do minimum perspektywa oraz wypełnione kolorem płaszczyzny dają efekt swoistego odrealnienia. „Umiłowanie malowniczego teatru bud jarmarcznych i scen podpatrzonych na peryferiach małych miasteczek galicyjskich. Tendencje do łączenia elementów świata rzeczywistego i świata wyobraźni, snu, fantastyki” – scharakteryzował wczesny okres twórczości artysty Aleksander Wojciechowski (Marek Włodarski (Henryk Streng) 1903-1960 [katalog wystawy], Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 1981, s. 12). Malarz w swojej kompozycji poszukuje idealnych układów tworzonych z podstawowych figur geometrycznych. Podkreślając istotę obrazu w jego dwuwymiarowości, kieruje się w stronę nowoczesnego, „mechanicznego” piękna promowanego przez awangardę lat 20.

Marek Włodarski (Henryk Streng) był lwowskim artystom żydowskiego pochodzenia, jednym z głównych przedstawicieli awangardy okresu międzywojennego. Studiował w Wolnej Akademii Sztuk Pięknych we Lwowie (1920-24), a następnie w Państwowej Szkole Przemysłowej, w pracowni Kazimierza Sichulskiego. W roku 1924 wyjechał do Paryża gdzie przez kilka miesięcy doskonalił się obok Ferdynanda Legera. Członek awangardowej grupy Artes (obok m.in. Jerzyego Janischa i Ludwika Lille). Jego losy bardzo silnie związane były z II Wojną Światową (Uczestnik Kampanii Wrześniowej oraz Powstania Warszawskiego, po którym więziony był w obozie Stutthof). Od lat wojennych posługiwał się pseudonimem Marek Włodarski. Związał się z warszawską Akademią Sztuk Pięknych gdzie od 1956 roku był profesorem. Jego indywidualna, eklektyczna sztuka oscylowała wokół awangardowych stylów od futuryzmu, formizmu i kubizmu poprzez surrealizm aż do fascynacji prymitywizmem. Jego obrazy są gratką dla kolekcjonerów i wzbudzają zainteresowanie nie tylko w Polsce. Jego kameralna i liryczna, a także w założeniu antyestetyczna twórczość kształtowała się głównie pod wpływem malarstwa Fernanda Légera i francuskiego surrealizmu. Ważny wpływ wywarła na niego także sztuka krakowskich formistów, którzy jako pierwsi polscy artyści wypowiedzieli walkę z akademizmem i młodopolską stylizacją. Zanim jednak Włodarski zetknął się ze sztuką nowoczesną we Francji malował obrazy przypominające w poetyce płótna Marca Chagalla. Nigdy go nie poznał, ale niezależnie był zafascynowany naiwną sztuką prowincjonalną i jarmarcznym folklorem. Włodarski bez oporów natomiast przyjął manierę Légera. Odpowiadał mu prymitywizm formy, kult przedmiotu, precyzja w określaniu jego kształtu, a także niechęć do estetyzowania. Przed wojną we Lwowie wspólnie z Otto Hahnem artyści określili się jako „konstruktywiści” i dołączyli swoje prace do wystawy sztuki prymitywów. Włodarski malował bowiem cały czas także kompozycje o zdecydowanie naiwnym ujęciu plastycznym. W przedwojennym Lwowie panował klimat i poetyka wielonarodowościowego miasteczka, a Włodarski był urzeczony jego barwną rzeczywistością. Kopiował dziesiątki szyldów o naiwnym charakterze regionalnego malarstwa, malował i rysował sceny z muzykantami, tancerzami, manekinami, cyrkowymi magikami, piwoszami. Swoje postaci wyposażał w atrybuty tej samej, cyrkowo-odpustowej kategorii. Czuć w nich było echo surrealizmu, ale świat poetycki był jego własny. W latach 1930. Włodarski nawiązał znajomość z Brunonem Schulzem, a ich spotkania i dyskusje pozostawiły w jego twórczości głęboki ślad. W obrazach z tego okresu widać charakterystyczny dla Włodarskiego sposób malowania: artysta kładł farbę bardzo fakturowo. Powojenna twórczość Włodarskiego jest też ściśle związana z Warszawą, gdzie od początku zaangażował się w nurt awangardowych przemian. Brał udział w działalności Klubu Młodych Artystów i Naukowców, uczestniczył w wystawach Sztuki Nowoczesnej. Nastąpiło też wówczas dość nieoczekiwane zbliżenie Włodarskiego do koloryzmu. Barwy na jego płótnach, przeważnie martwych naturach, stały się jaśniejsze, bardziej czyste i dźwięczne. W 1947 roku artysta po raz pierwszy spędził wakacje nad morzem, co zaowocowało ciekawym cyklem prac o tematyce marynistycznej. W latach 1950. Włodarski wrócił do kompozycji figuralnych ale na jego płótnach pojawiały się też prawie abstrakcyjne formy, silnie zgeometryzowane Jeszcze później rozmiękczył kontur malując formy bardziej biologiczne. W ostatnich latach życia dużą rolę w twórczości Włodarskiego odgrywał pejzaż.