Warszawa, kolekcja prywatna kolekcja spadkobierców artysty

Warszawa, Teatr Wielki – Opera Narodowa, Różewicz i obrazy, Galeria Opera, 8 października – 31 grudnia 2021 Eindhoven, Van Abbemuseum, Andrzej Wróblewski. To the Margin and Back [Naar de marge en terug—Andrzej Wróblewski], 10 kwietnia – 15 sierpnia 2010 Kraków, Muzeum Narodowe w Krakowie, Andrzej Wróblewski 1927–1957. Retrospektywa, 26 stycznia – 31 marca 1996 Warszawa, Galeria Sztuki Współczesnej Zachęta, Andrzej Wróblewski (1927-1957). Retrospektywa, 30 października – 03 grudnia 1995.

Ziółkowska M., Grzybała W. [red.], Andrzej Wróblewski. Exhibiting, wyd. Fundacja Andrzeja Wróblewskiego, Berlin/Warszawa 2024, poz. A79, s. 146; poz. VAM28, s.484. Różewicz i obrazy, wyd. Teatr Wielki – Opera Narodowa, Warszawa 2021, s. 34. Ziółkowska M., Grzybała W. [red.], Unikanie stanów pośrednich. Andrzej Wróblewski (1927-1957), wyd. Fundacja Andrzeja Wróblewskiego, Instytut Adama Mickiewicza, Hatje Cantz Verlag, Warszawa 2014, nr. kat. 200, s. 224. Ziółkowska M. [red.],Andrzej Wróblewski. To the Margin and Back [Naar de marge en terug—Andrzej Wróblewski], Eindhoven 2010, poz. 24, s. 58.

Wróblewska K. [red.] Andrzej Wróblewski. Wystawa pośmiertna [katalog wystawy], wyd. Pałac Sztuki, Kraków 1958, poz. kat. 386 (spis prac niewystawionych).

Prezentowana akwarela Andrzeja Wróblewskiego ukazuje zwieszającą się z wieszaka marynarkę, umieszczoną na neutralnym, beżowym tle. Przedstawienie z jednej strony operuje realistycznym językiem, z drugiej – posiada bogatą, ukrytą symbolikę. Zielonkawo-błękitne ubranie z kontrastującą koszulą i krawatem dryfuje w przestrzeni, niczym pozostawiona pusta powłoka. Zaznaczone ciemną barwą otwory na głowę i ręce ostentacyjnie uzmysławiają brak ciała, rozpad. „Zostało ubranie, ale człowiek gdzieś odleciał, nie dając się zamordować” – pisał o sztuce Wróblewskiego Andrzej Wajda (Wajda A., Kino i reszta świata, Znak, Kraków 2000). Marynarka w soczewce malarza staje się dręczącą pamiątką, sugerującą niebyt jej właściciela. Jako motyw widnieje ona na wielu obrazach artysty odnoszących się do dramatu wojny, zwłaszcza zaś do scen egzekucji, gdzie tak właśnie odziani mężczyźni giną z rąk niemieckiego okupanta. Praca należy do grupy licznych szkiców przygotowawczych, sporządzanych przez artystę do swojego najważniejszego cyklu „Rostrzelań”, w którym ciało zostawało nowym rodzajem podmiotu politycznego. Czekający na śmierć ulegali przemianie z jednostek w archetypy: Stara Żydówka, Matka, Ojciec, Dziecko, Przedsiębiorca, Robotnik, Powstaniec. Oferowaną akwarelę należy zaliczyć do symbolicznych obrazów, w których Wróblewski rozlicza się z traumą wywołaną przeżyciami wojennymi.

Andrzej Wróblewski uznawany jest za jednego z najwybitniejszych polskich artystów wczesnego okresu po II wojnie światowej, który stworzył wyraźnie indywidualistyczne podejście do sztuki przedstawieniowej. Urodzony w Wilnie studiował na ASP w Krakowie, m.in. u Zbigniewa Pronaszki, Jerzego Fedkowicza i Hanny Rudzkiej-Cybisowej. Był twórcą Grupy Samokształcenia, do której należeli m.in. Andrzej Wajda – ówcześnie student krakowskiej ASP – oraz Jan Tarasin. Twórczość Wróblewskiego, przerwana nagłą śmiercią w wieku zaledwie trzydziestu lat, koncentrowała się na człowieku i była silnie uwarunkowana bolesnymi przeżyciami wojennymi. Był bardzo płodnym artystą, do jego ulubionych technik należało malarstwo olejne, gwasz, rysunek i grafika.

Najwcześniejsze obrazy Wróblewskiego, takie jak „Martwa natura z dzbanem” (1946), były utrzymane w duchu kapistowskim. Ale już pod koniec lat 40. zaczął buntować się przeciwko dominującemu w kręgach akademickich koloryzmowi, a na I Wystawie Sztuki Nowoczesnej w Krakowie w 1948 roku został doceniony jako malarz prezentujący oryginalne formy przestrzenne. Dla Wróblewskiego ważne było oddanie się twórczości sprzecznej z popularnymi wówczas w Polsce technikami i stylem. W latach 1947-1948 koncentrował się na eksperymentach w malarstwie olejnym i gwaszach, wypracowując unikalny środek wyrazu, a jednocześnie pozostając otwartym na wpływy nowoczesnych stylów artystycznych, takich jak surrealizm, abstrakcjonizm i sztuka geometryczna. Na płótnach z tego okresu często pojawiają się figury geometryczne, jak w pracach „Niebo nad Górami” (1948), „Niebo Niebieskie” (1948) czy „Segmenty” (1949).

Wróblewski nazywany jest prekursorem nowej figuracji. Dla wielu krytyków sztuki, również międzynarodowych, twórczość artysty wyprzedzała swój czas. Kurator madryckiej wystawy Wróblewskiego, francuski historyk sztuki Éric de Chassey, powiedział: „(…) Wróblewski robił rzeczy, które normalnie uznalibyśmy za niemożliwe w jego czasach. Pojawiły się one dopiero pod koniec lat 80. i na początku 90. u takich artystów, jak Luc Tuymans, Wilhelm Sasnal, Raoul de Keyser czy René Daniëls. Łączyli oni abstrakcję z figuracją, nie zastanawiając się nad różnicami pomiędzy tymi dwoma sposobami malowania. Fakt, że u Wróblewskiego działo się to już w późnych latach 40., stawia go w kompletnie odmiennym i wyjątkowym świetle”.

Zainteresowanie twórczością Wróblewskiego stale rośnie nie tylko w Polsce, ale i w krajach Europy Zachodniej. Po spektakularnym sukcesie kilku wielkich, monograficznych wystaw artysty, zrealizowanych m.in. w krakowskim Muzeum Narodowym i warszawskiej Zachęcie w latach 90., analogiczne prezentacje jego prac zaczęły pojawiać się w innych częściach świata. W 2012 roku powstała Fundacja Andrzeja Wróblewskiego, która aktywnie działając na polu naukowym, wydała obszerną monografię artysty, ukazującą nie tylko jego życie i twórczość, ale także działalności jako historyka sztuki, krytyka i recenzenta wystaw krakowskich oraz komentatora ówczesnego życia artystycznego.