Niemcy, kolekcja prywatna

Kolonia, Ars Cracovia, Legenda polskiej rzeźby. 90-lecie urodzin prof. Tadeusza Łodziany, 2010.

Legenda polskiej rzeźby. 90-lecie urodzin prof. Tadeusza Łodziany [katalog wystawy], wyd. ARS CRACOVIA Galerie, grupa TOMAMI, Kraków 2010, s. 29, 60.

Zainspirowany naturą Tadeusz Łodziana od początku swojej drogi artystycznej traktował figurę kobiecą jako punkt wyjścia do formalnych poszukiwań. Choć temat ten miał długą i akademicką tradycję, artysta – korzystając z dorobku zachodniej awangardy – podjął próbę dotarcia do jego istoty. Upraszczając formę, eliminując detal i narrację, sprowadzał ciało do znaku – pełnego harmonii, syntezy i rytmu. Jak pisał Wojciech Skrodzki: „Łodziana jako jedyny właściwie twórca we współczesnej rzeźbie polskiej sięgnął do doświadczeń przede wszystkim Brâncușiego, a także Arpa. Najdoskonalsze realizacje rzeźbiarskie, tworzone w duchu maksymalnego dążenia do syntezy i prostoty kształtu, zaczęły powstawać pod koniec lat 50. Poczynając od tego okresu, rzeźby Łodziany były biologiczne i organiczne, ale w sensie bardzo daleko ku abstrakcji posuniętej interpretacji kształtu ludzkiego ciała” (Skrodzki W., Synteza formy, „Projekt”, t. 26, nr 5, 1981, s. 60-61). Motyw kobiecego aktu stanowił główny filar twórczości Łodziany – powracał w licznych wariantach, za każdym razem interpretowany na nowo. Charakterystyczne dla jego stylu syntetyczne bryły, zachowują elegancję i naturalny rytm, a jednocześnie odznaczają się nowoczesną śmiałością formalną. Prezentowana rzeźba „Trójkątna” wyróżnia się na tle dorobku artysty jako najbardziej zgeometryzowana, niemal całkowicie abstrakcyjna wizja kobiecej figury. Łodziana sprowadza tu ciało do lapidarnego znaku, do idei, która w subtelnej grze kształtów i światła nabiera symbolicznego wymiaru. „Trójkątna” została odlana w brązie przez artystę za jego życia, w pojedynczym egzemplarzu, co czyni ją dziełem unikatowym i kolekcjonersko wyjątkowym. Smukła, strzelista, zbudowana z wyważonych proporcji, rzeźba zachowuje organiczny puls mimo całkowitej geometryzacji. Gładka, polerowana powierzchnia kontrastuje z patynowanymi partiami metalu, podkreślając napięcie między formą a światłem. Łodziana osiąga tu rzadką w rzeźbie równowagę między awangardową syntezą a klasycznym poczuciem piękna – tworząc czystą i poetycką opowieść o kobiecości.

Skrajnie uproszczenie formy eksponuje duchowy i mistyczny, bardziej niż materialny i cielesny aspekt tematu. Wykorzystanie naturalnego piękna materiału, jego gładkich, polerowanych powierzchni, wzmaga efekt estetyczny, jednocześnie upodabniając dzieło sztuki do obiektu o charakterze przemysłowym, standardowym. Ten aspekt Łodziana równoważy jednak organiczno-biologicznymi zasadami budowania formy, płynnej, rytmicznie zakomponowanej, chłonnej i otwartej na otaczającą ją przestrzeń.

(Dyląg W. [red.], Tadeusz Łodziana 1920 -2011. Rzeźba [katalog wystawy], Towarzystwo Słowaków w Polsce, Kraków 2016, s. 7)

Urodzony w 1920 roku Tadeusz Łodziana, należał do grona rzeźbiarzy, którzy w latach 50. i 60. radykalnie zmienili kierunek rzeźby i zainicjowali zupełnie nowe rozwiązania. Swoją edukację artystyczną rozpoczął w wieku siedemnastu lat w Instytucie Sztuk Pięknych we Lwowie w pracowni prof. Mariana Wnuka. Rozpoczęte w 1937 roku studia musiał po dwóch latach przerwać, w związku z wybuchem II wojny światowej. Powrócił na uczelnię w latach 1941-42. Następnie kontynuował naukę w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Sopocie, gdzie pracownię projektowania rzeźbiarsko-architektonicznego objął znany już mu prof. Wnuk. Okres ten w życiu studenta stał się niezwykle znaczący. Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Pięknych charakteryzowała się pielęgnowaniem w swych uczniach śmiałości i odwagi do nowoczesnych rozwiązań. Na uczelni Łodziana studiował wraz z Magdaleną Więcek, Franciszkiem Duszenko i Elżbietą Szczodrowską. Studenci zostali wyposażeni w gruntowną znajomość i umiejętność realistycznego rzeźbiarstwa, ale też dostali swobodę twórczą do działania, mając już solidny warsztat rzeźbiarski.

Gdy prof. Wnuk przeniósł się do Warszawy by objąć Katedrę Rzeźby na ASP, Łodziana za nim podążył. W 1954 roku uzyskał dyplom na warszawskiej uczelni i tam też rozpoczął swoją praktykę pedagogiczną. W trakcie pracy na akademii zdążył być dziekanem, prodziekanem i prorektorem, a w 1989 roku został profesorem zwyczajnym. Jako wieloletni wykładowca akademicki, miał niebagatelny wpływ na kształtowanie się postaw artystycznych kolejnych pokoleń młodych twórców.

Swoją praktykę pedagogiczną z powodzeniem łączył z twórczością rzeźbiarską. W 1957 i 1959 roku w Centralnym Biurze Wystaw Artystycznych Zachęta w Warszawie wziął udział w znaczących w tamtym czasie wystawach Sztuki Nowoczesnej. Zaprezentował wówczas prace, które znacząco odbiegały od socrealistycznej narracji na rzecz nowoczesnych minimalistycznych form. „Formy powoli otwierały się, przyjmując abstrakcyjne, harmonijne kształty. Wiesław Borowski w oglądanych w Zachęcie kompozycjach Tadeusza Łodziany podkreślał oddziaływanie czystej formy, grę pięknych rytmów i proporcji. Jacek Woźniakowski i Aleksander Wojciechowski wskazywali na monumentalność i lekkość rzeźb Łodziany, ich prostotę a zarazem bogatą, wszechstronną artykulację” (Dyląg W. [red.], Tadeusz Łodziana 1920 -2011. Rzeźba [katalog wystawy], Towarzystwo Słowaków w Polsce, Kraków 2016, s. 4).

Artysta tworzył monumentalne pomniki, rzeźbę plenerową i kameralną, a także portrety. Jego realizacje pomnikowe to m.in. Mauzoleum na Pawiaku w Warszawie (1964), pomnik Ofiar Faszyzmu w Radogoszczy (1961) czy pomnik Marszałka Józefa Piłsudskiego w Warszawie (1995). Był laureatem wielu konkursów rzeźbiarsko-urbanistycznych. W 1981 roku zdobył Grand Prix na Międzynarodowym Biennale Rzeźby w Monaco za kompozycję „Otwarta II”.