Warszawa, kolekcja prywatna Desa Unicum, aukcja 14.09.2023, poz. 10

Kozłowski B., Jeszcze człapię, „Śląsk” Wydawnictwo Naukowe, Katowice 2009 (tylna okładka).

Jest on w równej mierze doskonałym pejzażystą, urodzonym malarzem kwiatów, kompozytorem obrazów rodzajowych, twórcą epizodów historycznych, lirykiem, piewcą legend i baśni ludowych.

(Czernecki J., Ludwik Stasiak, Współczesne malarstwo polskie, z. VII, nakł. księgarni wydawniczej J. Czerneckiego w Wieliczce, Kraków, s. 9)

Ludwik Stasiak jest niedocenionym młodopolskim artystą, uczniem szkoły matejkowskiej, który utrwalił się w pamięci potomnych bardziej jako pisarz, publicysta i historyk sztuki niż malarz. Urodził się w Bochni w 1858 roku, w rodzinie mieszczańskiej. Studia z zakresu filozofii i historii na Uniwersytecie Jagiellońskim połączył z jednoczesnym kształceniem artystycznym w Szkole Sztuk Pięknych. Rozwijał talent plastyczny pod okiem m.in. Floriana Cynka i Leopolda Löfflera, a po kilku latach przeszedł do majsterszuli samego Jana Matejki. Po uzyskaniu dyplomów, w 1885 roku wyjechał za granicę. Wpierw w Wiedniu doskonalił swój warsztat plastyczny u Augusta Eisenmengera, następnie w Monachium, w pracowni prof. Aleksandra von Lizen-Meyera. W międzyczasie odbywał artystyczno-edukacyjne wycieczki do Norymbergii i Wenecji, gdzie bliżej zapoznał się z dziełami Wita Stwosza.

Po powrocie do kraju zaczął pracować jako malarz oraz ilustrator, tworząc rysunki m.in. dla „Kłosów”, „Biesiady literackiej”, „Tygodnika Ilustrowanego” i „Wędrowca”. Aktywnie działał też wystawienniczo, pokazując swoje prace w Krakowie, Lwowie, Warszawie, Poznaniu i Wiedniu. W 1890 roku kilka jego kompozycji rodzajowych zakupił hrabia Ignacy Korwin-Milewski, znany kolekcjoner i mecenas sztuki. Z jego pomocą także, trzy lata później otwarto w krakowskich Sukiennicach pierwszą indywidualną wystawę artysty.

Twórczość Stasiaka obejmuje pejzaże, sceny rodzajowe i historyczne, a także tematy zaczerpnięte ze świata polskich legend. Malarz doskonale potrafił przelać na płótno piękno przyrody, które odczuwał z całą siłą swego temperamentu i artystycznego zacięcia. Był mistrzem przedstawiania kwiatów – jego maki, tulipany, aksamitki, dziewanny – ożywają bajkową formą i feerią nasyconych barw. „Jest p. Stasiak nieco literatem w obrazie. Lubi motyw osnuć na bajce, tak, żeby w nim przeważała akcya lub strona duchowa działających figur. W ten punkt uderza p. Stasiak i umieszcza figury jako bardzo barwne plamy silnie oświetlone, w bardzo kolorystycznym tle. Robi obraz »na kolor, światło i wyraz«. Jest to właściwość jego, charakterystyczna strona jego talentu” – pisał o koledze po fachu Włodzimierz Tetmajer (cyt. za: Czernecki J., Ludwik Stasiak, Współczesne malarstwo polskie, z. VII, nakł. księgarni wydawniczej J. Czerneckiego w Wieliczce, Kraków, s. 10).

Nie mogąc w pełni utrzymać się z pracy artystycznej, Stasiak postanowił również skorzystać ze swojego pisarskiego talentu. W przerwach między malowaniem, działał jako dziennikarz i felietonista „Gazety narodowej”, pisał powieści historyczne, nowele i humoreski. Do jego popularniejszych literackich dzieł należą m.in. „Brandenburg – kraina słowiańskich mogił”, „Skarbiec króla Kazimierza” oraz „Rycerze śpiący w Tatrach”. Jednak największą zasługą Stasiaka były jego badania dziejów sztuki od XII do XVII wieku, w tym rzetelne, obalające wiele mitów, opracowanie twórczości Wita Stwosza, jednego z największych polskich cechmistrzów.