Polswissart

Kluszczyński. R. J., Od Michałowskiego do Fangora. Nowoczesne malarstwo polskie, Wydawnictwo WBC, Kraków 2016, s. 166.

Urodził się 27 stycznia 1851r. w małej miejscowości Brzustów, był synem nadleśniczego Lasów Rządowych Radzice – Maxymiliana Chełmińskiego. Wykształcenie malarskie zdobył w warszawskiej Klasie Rysunkowej, równolegle pobierając nauki rysunku u Juliusza Kossaka. Studia artystyczne kontynuował na Akademii w Monachium u Alexandra Strähubera i Alexandra Wagnera. Pobierał również lekcje prywatne w pracowniach Józefa Brandta (1875) oraz znanego batalisty Franza Adama. Od 1882 r. przebywał poza Polską podróżując pomiędzy Monachium, Londynem, Paryżem, Petersburgiem oraz Nowym Jorkiem. Będąc w Wielkiej Brytanii Chełmiński zawarł związek małżeński z urodzoną w 1858 roku i poznaną w Monachium Marie Henschel. W 1893r. uzyskał obywatelstwo brytyjskie. Od tego czasu zauważalna jest drobna zmiana pisowni jego nazwiska – Jan V. Chelminsky, gdzie V oznacza skrót jego drugiego imienia Władysław (często błędnie interpretowany jako niemiecki przedrostek von). Artysta pomimo częstych podróży i przeprowadzek, nie zerwał kontaktów z Polską. Często przesyłał swoje obrazy na warszawskie wystawy, gdzie zdobywały ogromne uznanie. Charakteryzowała go harmonijna kolorystyka obrazów o motywach scen z polowań, przejażdżek, konnych spacerów i kawalkady jeźdźców w rokokowych strojach. „Artysta cieszył się poparciem i uznaniem koronowanych głów w tym dworu bawarskiego. W 1879r. Król Ludwik Bawarski za obraz Polowanie par force zapłacił osiem tysięcy marek, a dziewięć lat później car Aleksander III zakupił obraz Carowa rosyjska na polowaniu na lisa. Wspaniale rozwijająca się kariera malarska pozwoliła Chełmińskiemu na realizację drugiej pasji- kolekcjonerskiej. W jego zbiorach znajdowało się wiele egzemplarzy dawnej broni oraz zbiorów umundurowania żołnierskiego z czasów napoleońskich. Jego pasja skłoniła go do stworzenia książki wydanej w Paryżu w 1904 roku przedstawiającej umundurowanie wojsk polskich Księstwa Warszawskiego "L’Arme polonaise du Duche de Varsovie". Chełmiński odwiedził USA latem 1886 roku, gdzie gościł przez chwilę w Minnesocie na zaproszenie Jamesa J. Hilla, budowniczego Kolei Połnocnej (Great Northern Railway), późniejszego magnata kolejowego. Podczas swojego pobytu uwiecznił rodzinę Hillów przed ich posiadłością w North Oaks na jednym ze swoich pierwszych "amerykańskich" obrazów. Jego częste podróże do Stanów Zjednoczonych związane były również z zamówieniami możnych oraz ich mecenatem, w tym również Teodora Rooseveta. Dla tego ostatniego malarz zilustrował tom opowiadań o tematyce myśliwskiej. W USA poznał również swoja druga żonę – Leonię, córkę znanego nowojorskiego handlarza sztuką Michaela Knoedlera. W 1915 roku małżeństwo Chełmińskich przybyło do USA, aby osiąść na stałe w Nowym Jorku, który stał się ich wspólnym domem przez ostatnie dziesięć lat życia malarza. Do najbardziej znanych obrazów Jana Chełmińskiego należą: Polowanie z chartami (1875), Przejście przez Wilię w 1812 (1895), czy Książę Józef Poniatowski (1913). Wiele obrazów artysty wciąż znajduje się za granicą, głównie w Anglii, Niemczech i Stanach Zjednoczonych.