Polswissart

Bez konceptualnego szoku, sztuka byłaby tylko produktem pięknoduchów.

– Natalia LL

Po 1980 roku artystka coraz ostrzej wypowiadała się na temat tzw. postawy medialnej w sztuce, czyli wysuwania na pierwszy plan problemów technicznych i formalnych. W opublikowanych wówczas tekstach postulowała całkowite skupienie się na idei i egzystencji. Jeszcze mocniej akcentowała sztukę ciała, jako sposób przeżywania jednostkowego istnienia. Zapis fotograficzny seansów (performance’ów) uzupełniała rysunkiem i malarstwem, gdyż samą fotografię uważała za zbyt jałową, zrozumiałą tylko dla niej. W 1984 roku na sympozjum w Lublinie wygłosiła tekst „Body art i performance. Konsekracja ciała człowieka i jego uwielbienie w sztuce”, w którym podkreśla, że kluczem do zrozumienia złożoności człowieka jest ciało. Przez nie wyraża się również ludzka transcendencja.

W połowie lat 80. Natalia LL wprowadza nowy zapis seansów, polegający na fotografowaniu jednostki ludzkiej a następnie przeniesieniu wizerunku na płótno i jego malarskiej „obróbce”. Powstają wówczas cykle malarsko-fotograficzne, m.in. „Głowy mistyczne” (1987) oraz „Trwoga paniczna”, cykl rozpoczęty w 1987 roku. Początkowo, przekształcane i drukowane na płótnie fotografie-autoportrety przedstawiały artystkę całopostaciowo, ubraną od stóp do głów w elastyczny materiał, z którego produkowało się pończochy. Niepokojące sceny biblijnego wygnania z raju z sobą w roli głównej, ból i cierpienie łączące się z pytaniem o naturę dobra i zła są kluczowymi elementami cyklu „trowga paniczna”. Wraz z rozwojem serii, autoportrety Natalii LL zaczęły powstawać w coraz większym zbliżeniu, aż do ujmowania samej twarzy, zniekształconej w jednocześnie komiczny i straszny sposób przez materiał pończochy. W 1987 roku Lach-Lachowicz pisała: "Głowa jest nie tylko zacną siedzibą mózgowia. Jest to także twór posiadający jamę, która wchłania zewnętrzność, a więc różne pokarmy stałe i płynne, zapachy i dźwiękowe odgłosy. Zdolność wchłaniania materii zewnętrznej jest nieprawdopodobną tajemnicą głowy: jest tu pokazana z wielką mocą zasada, że chleb staje się ciałem, a wino krwią. Bez tej zasady idea chrześcijaństwa byłaby nie do pomyślenia".

Poznań, kolekcja prywatna
Desa Unicum, aukcja 25.05.2017, poz. 63

Wałbrzych, Muzeum Okręgowe, Malarstwo i fotografia (cykle: Trwoga paniczna, Destrukty, Puszysta tragedia), 1989