4. Jan Piotr Norblin - Portret Adama Jerzego Czartoryskiego, 1829
Biogram artysty
Jan Piotr Norblin był francuskim malarzem i rysownikiem, który w 1774 roku został sprowadzony do Polski przez księcia Adama Czartoryskiego. Trzydzieści kolejnych lat spędził w kraju, zapisując się w historii polskiej sztuki jako malarz okresu stanisławowskiego. Uważany jest również za ojca malarstwa rodzajowego. Polska stała się dla artysty ojczyzną, bo choć Norblin urodził się i ukształtował swoją twórczość na modelach artystycznych funkcjonujących we Francji, stał się artystą polskim – w Polsce osiągnął pełnię swego rozwoju i świadomości człowieka nowoczesnego, rozumiejącego tok przemian dziejowych wśród których przyszło mu żyć (Kępińska A., Jan Piotr Norblin, Wrocław [etc.] : Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo, 1978, s.7).
Jean-Pierre Norblin de La Gourdaine urodził się 15 lipca 1745 r. w Misy-Faut Yonne, w mieszczańskiej rodzinie. Ojciec artysty Pierre Martin Norblin, był właścicielem posiadłości La Gourdaine, której to nazwę przyjął jako rodzinny przydomek. Młody Norblin już od wczesnych lat rysował. Trzy zachowane szkice z 1760 roku przedstawiają prochownię w Bastylii, którą 15-letni Norbli wydawał się być oczarowany. Fascynowała go sztuka Antoine'a Watteau, francuskiego mistrza, od którego przejął model malarstwa rokokowego z jego schematem kompozycji i kolorystyką. Drugim nauczycielem Norblina został Francesco Casanova. Pod jego kierunkiem Norblin nauczył się kreować sceny bitew z wieloma skomplikowanymi układami postaci. W jego warsztacie namalował Utarczkę konnicy z 1769 roku, opatrzoną stosownym podpisem odwołującym się do włoskiego artysty. W tym samym roku nazwisko Norblina figuruje w protokołach Académie Royale de Peinture et de Sculpture - Królewskiej Akademii Malarstwa i Rzeźby w Paryżu, a następnie w Ecole Royale - Królewskiej Szkole, do której należeli wyłącznie protegowani króla, uzupełniający swoją wiedzę nabytą w bardziej dostępnej uczelni. Obecność Norblina w gronie protegowanych uczniów świadczy o tym, że jego talent został zauważony. Akademia miała jednak swoje wzorce i kanony nauczania. Nauczyciele starali się zapewnić swym uczniom szerokie wykształcenie ogólne, zwłaszcza w zakresie historii antycznej. Tymczasem Norblin, dotychczas podatny na otaczające go wzorce wykazywał dużą obojętność na klasycystyczny model tworzenia (…) Norblinowi wdrożonemu do niedużego szybkiego i dynamicznego szkicu, nie odpowiada ani patetyka surowej formy klasycystycznej, ani retoryka zachowań postaci, nie jest w stanie też wzbudzić w sobie entuzjazmu dla odległego świata grecko-rzymskiego. Gdy przyjdzie mu dać ideowy wyraz wydarzeniom swojej epoki, posłuży się realistycznym, bezpośrednim ujęciem tematu; nie zmieni też nigdy swoich przyszłych rewolucyjnych bohaterów w antyczne przenośnie. (tamże, s. 13) Najprawdopodobniej niechęć do narzuconych wzorców artystycznych, egzekwowanych przez uczelnię, stała się powodem braku sukcesu Norblina na Akademii i szybkiego jej opuszczenia. W latach 1771 -1774, artysta podróżował m. in. do Londynu, gdzie spotkał swojego przyszłego mecenasa księcia Adama Kazimierza Czartoryskiego. W 1776 poślubił poznaną w Warszawie Polkę - Marię Tokarską, z którą miał kilkoro dzieci. W drugiej połowie lat 70. XVIII wieku przebywał przeważnie w pałacu Błękitnym w Warszawie lub w nowo wybudowanej rezydencji w Powązkach. Okres ten zaowocował zmianą tematyki obrazów malarza, który chętnie ilustrował polskie typy postaci, często nadając im nieco komiczny charakter (zapewne pod wpływem Hogartha), np. w rysunkach Opasły szlachcic i Chudy szlachcic. Obrazował również sceny rodzajowe z ukazaniem polskiej specyfiki (Zebranie chłopskie w karczmie, Żydowscy muzykanci), a także rysunki z polskiej historii, wykonane zapewne dla samego ks. Adama Czartoryskiego, znanego ze swoich zainteresowań historycznych. Norblin pozostawał na służbie u Czartoryskich praktycznie przez cały czas swojej ponad trzydziestoletniej obecności w Polsce. Z lat 80. XVIII stulecia pochodzi większość rokokowych obrazów Norblina, ukazujących zabawy magnaterii w parku na Powązkach. Należą do nich płótna przedstawiające zabawy na lodzie, sceny towarzyskie pod pomnikiem lub nad jeziorem, śniadania, huśtawki, kąpiel kobiet w parku, czyli cały zestaw sposobów spędzania wolnego czasu wymyślony przez ks. Izabelę Czartoryską.
Po trzydziestoletnim pobycie w Polsce, najlepszym i najszczęśliwszym okresie życia, wypełnionym twórczością bogatą i różnorodną, niemłody już Norblin zdecydował się na powrót do swojej pierwszej ojczyzny, z którą nigdy zresztą nie stracił kontaktu. Kilkakrotnie podejmował bowiem krótkie podróże do Francji, a w Szkole Sztuk Pięknych w Paryżu kształcili się jego dwaj synowie – Marcin i Aleksander. Również nazwisko artysty we Francji było znane – figurowało w słownikach grafików i malarzy wydawanych w latach dziewięćdziesiątych, a wczesne rysunki Norblina pojawiały się na aukcjach trafiając do prywatnych kolekcji. Mając w pamięci i odruchu uwrażliwienie na polityczne wypadki w Polsce, Norblin zajmował się wtedy wydarzeniami współczesnymi, które wstrząsały napoleońską Francją. Były to wydarzenia, które pozwalały artyście rozwijać nowe serie tematów batalistycznych. W ten sposób Norblin mógł wracać do doświadczeń młodości. Malował bitwy kolejnych kampanii napoleońskich – pod Nazaretem, górą Tabor, Piramidami, a także pod Marengo i Iławą. Trudno przecenić dzieło Norblina w odniesieniu do całości sztuki polskiej tamtego czasu. Kształcąc w latach dziewięćdziesiątych w Warszawie szereg uczniów, takich jak Orłowski, Płoński, Rusten, Kosiński, oraz mając wielu naśladowców, którzy podejmowali jego linię rodzajową, często łącząc ją z linią rembrandtowską, stał się Norblin niejako inicjatorem nowego działu sztuki polskiej, jakim było w XIX stuleciu malarstwo rodzajowe i za takiego też bywa najczęściej uznawany. (Kępińska A., Jan Piotr Norblin, Wrocław [etc.] : Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo, 1978, s. 83).
Nr katalogowy: 4
Jan Piotr Norblin (1745 - 1830)
Portret Adama Jerzego Czartoryskiego, 1829
olej, płótno / 73 x 59,5 cm
sygn. z lewej strony: Norblin […] 1829
- Estymacja:
-
120 000 - 160 000 zł
26 786 - 35 715 EUR
32 346 - 43 127 USD
- Cena sprzedaży:
-
90 000 zł*
20 090 EUR
24 259 USD
AUKCJA DZIEŁ SZTUKI 9 MARCA
9 marca godz. 19.00
aukcja odbędzie się online
wystawa przedaukcyjna:
19 lutego – 9 marca 2021
Galeria Domu Aukcyjnego
ul. Wiejska 20, Warszawa