Polswissart

Król ten w swoim nowym państwie [w Lotaryngii] więcej zrobił dobrego niż wszyscy królowie Sarmacji nad brzegiem Wisły.

– Voltaire (1749)

(Gintel J., Cudzoziemcy o Polsce. Relacje i opinie, tom 2: Wiek XVIII-XIX.)

Stanisław Leszczyński urodził się we Lwowie w 1677 roku. Jego ojcem był Rafał Leszczyński podskarbi wielki koronny i starosta generalny Wielkopolski. Jako młody chłopak uzyskał staranne wykształcenie, a częste podróże dały mu obycie w świecie. Dzięki małżeństwu z Katarzyną z Opalińskich zyskał majątek, który sprawił, że stał się jednym z zamożniejszych polskich magnatów. Początkowo był zwolennikiem Augusta II, jednak wraz ze śmiercią Rafała Leszczyńskiego, syn zmienił swoje poglądy polityczne. Optował za sojuszem polsko szwedzkim, co sprawiło, że Karol XII wysunął jego kandydaturę na króla Polski. W 1705 roku Stanisław Leszczyński objął tron. Nie cieszył się zbytnią popularnością u podwładnych. Prędko po koronacji zawarł traktat przyjaźni ze Szwecją, oddając jej Rzeczpospolitą w pełną zależność. Leszczyński pozostawał na tronie tak długo, jak Szwedzi odnosili sukcesy w walkach z Rosjanami. Po przegranej bitwie pod Połtawą w 1709 roku król uciekł z kraju, aby po dwóch latach zrzec się władzy. Jednak nie był to koniec historii Leszczyńskiego jako władcy Polski. W 1795 jego córka Maria poślubiła francuskiego władcę Ludwika XV. Dzięki wsparciu teścia Stanisław Leszczyński powrócił na tron Polski. Jego chwała nie trwała długo – decyzja ta wzbudziła bowiem olbrzymie kontrowersje wśród sąsiadujących mocarstw: Rosji, Austrii i Saksonii. Leszczyński znów był zmuszony do ucieczki. W ramach kompromisu z Austrią otrzymał Lotaryngię, która był zaległym posagiem Marii.

O Stanisławie Leszczyńskim pisano: Władca, którego naród polski dwa razy na tron powołał; który w nieszczęściu sercem czułym, spokojnym, a nawet wesołym najdotkliwsze ciosy losu znosił; który na koniec zaszczycony wszelkimi cnotami człowieka i monarchy, jak ów Marek Aureliusz od współczesnych jednomyślnie królem-filozofem nazwany został. Leszczyński zapisał się na kartach historii polskiej barwnymi zgłoskami choć najbardziej doceniono go we Francji, w której spędził ostatnie lata swego życia. Jego intelekt, zamiłowanie do kultury oraz sztuki znalazły swe ujście w dziełach literackich i filozoficznych, jakie po sobie zostawił. Pochlebnie wypowiadały się o nim osobistości takie jak Wolter, Monteskiusz czy Rousseau. Pomimo burzliwego jego panowania nad Rzeczpospolitą Leszczyński odnalazł spokój jako mecenas sztuki i kultury i na tych polach realizował się najpełniej. 

Niemcy, kolekcja prywatna