Estera Karp, znana także jako Esther Carp, jest twórczynią z kręgu École de Paris, której działalność po śmierci została niemal całkowicie skąpana w mrokach niepamięci. Nieliczne świadectwa dotyczące jej życia „zebrała w jednym pudełku po butach dozorczyni ostatniego zajmowanego przez artystkę paryskiego mieszkania” (Bobrowska E., Estera Karp / Esther Carp, [w:] Bobrowska E., Górzyński S. [red.], Estera Karp, Wyd. DiG, Warszawa – Skierniewice 2024, s. 37). Dopiero wystawa zorganizowana w 2024 roku w Skierniewicach, rodzinnym mieście Karp, zapoczątkowała próbę przywrócenia pamięci o jej twórczości i uporządkowania losów artystki. Karp urodziła się w 1897 roku w rodzinie żydowskiego malarza i fotografa. Swoją drogę artystyczną rozpoczęła od warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych, gdzie uczyła się w latach 1915-20. Już wówczas należała do łódzkiego ugrupowania Jung Idysz i tworzyła ilustracje do wydawanych tomików poezji. Spekuluje się czy młoda malarka kontynuowała studia przez kilka lat w Wiedniu. Pewne jest natomiast, że w 1925 roku wyjechała do Paryża, wchodząc w barwne środowisko montaprnasskiej bohemy. Wystawiała w Salonie Niezależnych, Salonie Jesiennym i Salonie Majowym. W 1931 roku Leopold Zborowski, mecenas i marszand m.in. Modiglianiego, zorganizował jej pierwszą indywidualną wystawę. Wkrótce później wróciła na kilka lat do kraju i pokazała swoje prace w salonie Żydowskiego Towarzystwa Krzewienia Sztuk Pięknych oraz w Łodzi w 1933 roku. Przed wybuchem wojny przyjechała ponownie do Paryża, gdzie w 1939 roku wzięła udział w wystawie obok Łempickiej, Valadon i Laurencin. W 1940 roku, mierząc się z ciężkimi warunkami życia, złamana psychicznie, zaczęła cierpieć na ataki paranoidalne – co w końcu przyczyniło się do jej zamknięcia na cztery lata w szpitalu psychiatrycznym. Ostatecznie powróciła na Montparnasse, ale okresowo dalej wymagała leczenia psychiatrycznego. Karp zajmowała się głównie martwą naturą i pejzażem, przedstawiała też sceny rodzajowe, takie jak wieśniaczki obierające warzywa, prace polowe, spotkania w parku, czy nawet wyścig kolarski Tour de France. Osobną grupę jej dzieł stanowią też tematy związane z kulturą żydowską. W swojej sztuce „(…) uciekała się do eksplozji kolorów, aby odczyniać swoje smutne, ponure życie w materialnej i psychicznej nędzy” (cyt. za: Bouglé F., Moje spotkanie z Esther Carp, [w:] Bobrowska E., dz. cyt., s. 19). Jej kompozycje, z początku dość klasyczne, powtarzające post-cezannowskie układy, w trakcie wojny stają się coraz odważniejsze w barwie i coraz bardziej zdekonstruowane w formie. Na silną ekspresję tych prac przekładają się emocjonalne doświadczenia Karp związane z jej pobytem w zakładzie zamkniętym. Niektóre z powstałych wówczas scen dosłownie komentują oblicza jej choroby: przyjęcie do szpitala, łóżko, obowiązkową toaletę, karmienie na siłę w kaftanie bezpieczeństwa. Według słów Chila Aronsona, krytyka i dyrektora galerii, Karp była „jedną z najbardziej utalentowanych malarek École de Paris” (cyt. za: Bouglé F., Moje spotkanie z Esther Carp, [w:] Bobrowska E., dz. cyt. s. 19). Jej twórczość pomimo – albo ze względu na ciężkie przeżycia – odznacza się wyjątkową szczerością przekazu, a przy tym również wysoką jakością warsztatu. Zbiór ponad 500 fotografii dokumentujących dzieła artystki stanowi dziś znacząca część kolekcji klisz, przechowywanych przez paryskie Centrum Pompidou.
