„Malarstwo oznacza dla mnie generalną spowiedź. Musi być osobiste i co najważniejsze szczere, bo tylko w ten sposób można najpełniej wyrazić to, co się przeżywa, swoje nawet najintymniejsze tęsknoty, widziadła z pogranicza fantazji” – Konstanty Gorbatowski
(„Głos Wybrzeża”, 29.06.1967)
Konstanty Gorbatowski artysta malarz, nazywany „romantycznym surrealistą”, studiował w latach 1949–1954 w PWSSP w Gdańsku u prof. Juliusza Studnickiego i Kazimierza Śramkiewicza. W momencie ukończenia studiów był już człowiekiem dojrzałym, czterdziestolatkiem, mającym za sobą dramatyczne doświadczenia wojenne, takie jak pobyt w niemieckich obozach koncentracyjnych. Na przekór trudnemu życiorysowi zachował w sobie młodość ducha, świeżość spojrzenia i autentyczną fascynację światem, o czym pisała Anna Śliwa, kuratorka wystawy Gorbatowskiego w Muzeum Miasta Gdyni (Konstanty Gorbatowski, wyd. Muzeum Miasta Gdyni, Gdynia 2011, s. nlb).
Prace artysty charakteryzuje niezwykle sugestywna wizyjność. W pierwszym okresie twórczości, nazywanym zielonym liryzmem, dominowały u niego przedstawienia portretowe i scenki wielofiguralne osadzone w przestrzeni miejskiej czy na plaży. Ich cechą charakterystyczną było pewne wyciszenie, kontemplacyjność, dodatkowo podkreślona przez użycie stonowanych zieleni.
U progu lat 60. w malarstwie Gorbatowskiego pojawiła się kobieta. W 1960 roku w hotelowym Salonie Sztuki w warszawskim Bristolu artysta pokazał około trzydzieści obrazów olejnych, które odstawały od panującej wówczas mody na abstrakcję. Poszukując syntezy kobiecości, wysmuklał figurę kobiecą, układając ją kompozycyjnie w trójkąt lub skos. Temat kobiety pozostał w jego twórczości już na zawsze.
Na początku lat 60. Gorbatowski odbył podróż do Rzymu i Paryża. Przywiózł stamtąd fascynację architekturą, która zaczęła towarzyszyć jego przedstawieniom kobiet. Te liryczne kompozycje charakteryzowały się ciemnymi barwami rozjaśnionymi światłem padającym z ukosa. W 1965 roku artysta po raz pierwszy zaprezentował swoje subtelne obrazy za granicą, w Paryżu. Dwa lata później w Gdyni pokazał blisko trzydzieści płócien, stanowiących owoc najnowszych poszukiwań artystycznych. Były to „rytmy” – zbudowane w oparciu o wzajemnie przenikające się formy, akty na tle miejskiego pejzażu oraz „perspektywy” – złożone z kilku zbiegów perspektywicznych. Na tych trzech tematycznych nurtach malarz opierał swoją późniejszą twórczość.
Oferowany obraz „Kryształowe domy” to szczególny przykład zainteresowania artysty miejskim pejzażem. Utrzymana w surrealistycznej poetyce kompozycja intryguje światłem wydobywającym poszczególne formy. Nie sposób nie zgodzić się ze słowami Bożeny Kowalskiej, która pisała, że „malarstwo to bierze początek ze snów i poezji. Jest w nim emocja marzeń i umiarkowanie”. Syntetycznie ujęte, rozświetlone fasady baśniowych budynków mają w sobie coś onirycznego. Kompozycji towarzyszy niedopowiedzenie, obecne w większości dzieł artysty. Owa zagadkowość sztuki Gorbatowskiego zachęca do refleksji i intryguje swoją niezwykłą atmosferą.
