Rzym, kolekcja prywatna zakup od artystki

Warszawa, Galeria Domu Aukcyjnego Polswiss Art, Ewa Juszkiewicz – obrazy z kolekcji prywatnych, 13.06 – 11.07.2025. Rzym, Galerie Rolando Anselmi, Pearl, Eye, Worm, 18.11 – 12.12.2017.

Ewa Juszkiewicz – obrazy z kolekcji prywatnych, Domu Aukcyjny Polswiss Art, Warszawa 2025, s. 64.

Marchione V., InsideArt n111, 2018.

Dzieła, jakie przyniosły Ewie Juszkiewicz zdecydowanie największą sławę i międzynarodowy rozgłos to jej portrety kobiet, w których – paradoksalnie – twarz nie odgrywa roli. Artystka reinterpretuje klasyczne, żeńskie przedstawienia, znane z historii malarstwa od renesansu po XIX wiek i zamiast odwzorowywać oblicza modelek, zakrywa je splątanymi włosami, koronkami, a nawet surrealistycznymi strukturami z muszli czy mykobioty.

W oferowanej pracy artystka sięga tym razem po inne medium – kolaż. Wykorzystując wyrwaną ze starego albumu ilustrację, dokonuje na niej interwencji, zmieniając kontekst przedstawienia. Czarno-biała reprodukcja ukazująca historyczny portret kobiecy, przekształca się w surrealistyczną wizją Juszkiewicz: w miejscu twarzy pojawiają się wycięte z fotografii elementy roślin i grzybów. Ten zaskakujący zabieg, choć formalnie prosty, otwiera pole dla nowych interpretacji. Podobnie jak w malarstwie, artystka odbiera portretowi jego oczywistość i „znany porządek”, aby ukazać alternatywę – wizerunek, który nie odzwierciedla, lecz wyraża.

Prezentowany kolaż potwierdza konceptualny charakter twórczości Juszkiewicz, w której zawłaszczenie i dekonstrukcja stają się narzędziami krytyki. Twarz – tradycyjnie traktowana jako centrum tożsamości – znika, a jej miejsce zajmuje organiczna maska. Praca balansuje na granicy piękna i groteski, przywołując skojarzenia z gabinetem osobliwości, ale też otwierając przestrzeń dla refleksji nad ograniczeniami dawnych kanonów kobiecego portretu. To swoista „miniatura” całej koncepcji artystki – pokazuje, że także w formie kolażu można budować nowe narracje, które demaskują opresyjny charakter tradycyjnych przedstawień i proponują inną, wolną od schematów ikonografię kobiecości.

„Artystka posługuje się (…) poetyką stanowiącą niełatwą do zaklasyfikowania mieszankę surrealizmu, brutalnej deformacji (…), pastiszu oraz sumiennie potraktowanego, muzealnego wręcz klasycyzmu”.
(Latkowski A., Warkocz bez głowy. O malarstwie Ewy Juszkiewicz, Arttak, nr 7, 2013, s. 87)

Ewa Juszkiewicz jest obecnie jednym z najgorętszych nazwisk polskiej sztuki współczesnej i to na arenie międzynarodowej. Jej charakterystyczne prace podejmują trudny a jednocześnie fascynujący dialog z dawną sztuką portretową. Artystka od kilku lat bije rekordy w najbardziej prestiżowych domach aukcyjnych na świecie, a jej praca „Portrait of a Lady (After Louis Leopold Boilly)” (2019) wzbudziła niezwykłą sensację w maju 2022 roku, osiągając w nowojorskim Christie’s wynik niemal 7 mln złotych. Malarka mieszka i pracuje na co dzień w Warszawie, choć oryginalnie pochodzi z Gdańska, gdzie urodziła się w 1984 roku. Studiowała na tamtejszej ASP, broniąc w 2009 roku dyplom u Macieja Świeszewskiego. Rok później rozpoczęła doktorat na akademii w Krakowie. Tam też w Otwartej Pracowni w 2011 roku została zorganizowana jej pierwsza indywidualna wystawa, na której zaprezentowała ekspresyjne, turpistyczne wizerunki kobiet i dzieci. Podejmując wątek piękna i brzydoty, przedstawiała swoje postacie w pewnej deformacji, często bez twarzy – zasłonięte włosami, zamaskowane, tajemnicze, a nawet demoniczne.

Juszkiewicz portretem interesowała się od zawsze. Poszukiwała różnych sposobów na przekształcanie rysów modela w celu uwolnienia skrywanej w jego wnętrzu ekspresji. Od 2012 roku zaczęła tworzyć obrazy oparte na sztuce dawnych mistrzów. Obserwując w historii sztuki schematyzację przedstawień kobiecych, postanowiła w naturalny sposób jako kobieta-malarka się jej przeciwstawić. Sięgając po dzieła od renesansu po XIX wiek odtwarzała je jedynie na podstawie fotografii, w tradycyjnej technice z użyciem laserunku, jednak z tą różnicą, że modelki na swych płótnach pozbawiała twarzy. Zakrywając twarz na różne sposoby – od oplątania ją woalem czy koronką, przez zasłonięcie włosami, aż do wymalowania w jej miejscu organicznej kompozycji złożonej z roślin, muszli czy grzybów – paradoksalnie starała się oddać należną kobietom indywidualność. Burzyła kanony, by otworzyć nowe możliwości interpretacji klasycznego malarstwa: „(…) te twarze były tak naprawdę maskami z zawsze tak samo zaróżowionymi policzkami. Szukałam sposobu na przełamanie schematów, by ukazać być może więcej niż twarz pierwowzoru byłaby w stanie pokazać” – tłumaczyła Juszkiewicz w wywiadzie (Ewa Juszkiewicz, rozm. przepr. Piotr Kędziorek, Poranek Dwójki, Dwójka Polskie Radio, 29.11.2015). Balansując między krytyką a afirmacją tradycji, artystka w 2015 roku rozpoczęła cykl „Upadek sztuki”, w którym podjęła temat dzieł utraconych – zaginionych ze względu na kradzież czy też zniszczonych w skutek pożaru lub wojny. Bazując na starych, czarno-białych i często złej jakości fotografiach archiwalnych, malarsko odtwarzała zarówno obrazy, jak i rzeźby, jednocześnie transformując je w sobie właściwy sposób. Dzieła wybierała nostalgicznie, na podstawie wspomnień sytuacji, miejsc czy osób, które sama kiedyś utraciła.

Mimo młodego wieku, Juszkiewicz może pochwalić się szeregiem ważnych nagród i wyróżnień. Jest m.in. laureatką Grand Prix 41. Biennale Malarstwa „Bielska Jesień 2013” i 5. Kompasu Młodej Sztuki (2015), a także finalistką the Vordemberge-Gildewart Foundation Award (2018). W 2014 roku znalazła się również na liście “100 Artists of Tomorrow”, opublikowanej przez angielskiego kuratora Kurta Beers. Jej prace są częścią wielu znaczących kolekcji instytucjonalnych, takich jak Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Muzeum Narodowe w Gdańsku, Zachęta Sztuki Współczesnej w Szczecinie, Zachęta Olsztyn czy Bielska Gallery BWA.