17. Jacek Malczewski - NAD RZEKĄ
Opis obiektu
Między rokiem 1877 a 1891 Jacek Malczewski namalował kilka dosłownie obrazów o tematyce ludowej. Istnieje wiele zachowanych szkiców z tego okresu przedstawiających sceny z wesel chłopskich, studia wiejskich chłopców i dziewcząt. Prac olejnych jest znacznie mniej. Wszystkie one noszą w sobie pewien rys etnograficzny, ale pietyzm z jakim zostały wykonane dowodzi wielkiej estymy, jaką artysta darzył ten temat i z jaką sie nad nim pochylał. Malczewski myślał w tych latach, czego dowodem są listy z tego okresu, że powołaniem jego będzie malowanie ludu polskiego w sposób realistyczny. Jego natura artystyczna nie bardzo pozwalała mu jednak na ten klasyczny sposób malowania, wymuszała szczególny wyraz i nastrój, który możemy podziwiać w najlepszych pracach z tego okresu, do których należy prezentowany obraz Nad rzeką.
Malowane z czułością postaci pastuszków w polu, podradomskich dziewcząt w prążkowanych kilimach mają swoje szczególne zadanie w twórczości artysty. Zajmują jakby pośrednie miejsce między światem realnym a światem fantazji, które rozkwitnie w sztuce Malczewskiego z całą siłą chwilę potem. Czułość, z jaką artysta traktuje swoich skromnych modeli, pochylenie się nad ich losem, a także natura, w której są osadzani dowodzą nie tylko miłości do rodzimego krajobrazu i kultury ale również szczególnej siły, którą artysta przypisuje temu tematowi. Niezwykle nasycona kolorystyka, soczystość zieleni, błękit nieba i szafir wody, wszystko to zdaje się przenosić widza w jakąś cudowną, idealną krainę dobra ludzi pracujących, naszej polskiej wsi i ludzi prostych, którym artysta przypisywał role szczególną.
Prezentowana praca stanowi prawdziwą rzadkość kolekcjonerską, jest przykładem nielicznych zachowanych prac artysty z tego okresu, co sprawia, że będzie pięknym uzupełnieniem każdej kolekcji prac Jacka Malczewskiego, ale również sztuki polskiej przełomu XIX i XXw.
Proweniencja
Polska, kolekcja prywatna
zakup w latach 60. XX w. w warszawskiej "Desie"
Biogram artysty
(…) był od dziecka naturą głęboko uczuciową i poetyczną; tkwiło w nim usposobienie liryczne melancholijne, skłonność do zadumy, smutku i egzaltacji.
(Szydłowski T., Jacek Malczewski. Monografie artystyczne, tom 5., Kraków–Warszawa 1925, s. 7)
Absolwent krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych w klasie Jana Matejki i paryskiej École des Beaux-Arts. Urodził się w 1854 roku w Radomiu jako jeden z czwórki rodzeństwa. Gdy miał jedenaście lat, zmarł jego jedyny brat, Teodor, co spowodowało u Jacka zainteresowanie mistycyzmem i duchowością. Wychowany w patriotycznej atmosferze domu rodzinnego oraz kształcony między innymi przez wybitnego literata Alfonsa Dygasińskiego – uczestnika powstania styczniowego – jako malarz obrał wątek patriotyczny za wiodący dla całej swojej twórczości. Jego wyrazem stały się obrazy syberyjskie i kolejne przedstawienia Ellenai, a także wprowadzana symbolika przedmiotów: kajdan, jakuckiej czapki czy wojskowego szynela.
W 1872 roku jego prace obejrzał sam Jan Matejko, który w liście do ojca młodego artysty pisał: „Rysunki kreślone ręką syna Pańskiego Jacka, zdają się wskazywać i obiecywać niepośledni talent malarski, którego rozwinięcia nie należy może zbyt długo przetrzymywać”. Za sprawą tej sugestii Malczewski przerwał naukę w gimnazjum i został przyjęty na pierwszy rok studiów w Szkole Sztuk Pięknych. W 1874 roku, podczas pobytu w Radomiu, namalował swój pierwszy olejny obraz – portret siostry Heleny przy fortepianie. W tym wczesnym okresie tworzył prace w duchu szkoły matejkowskiej, warsztatowo bardzo akademickie. Były to portrety, sceny rodzajowe i dzieła o tematyce patriotyczno-martyrologicznej. Od lat 90. w jego sztuce zaczęły pojawiać się treści symboliczne, przenikające się wzajemnie z wątkami patriotycznymi i biblijnymi, a także literackimi i alegoryczno-fantastycznymi. Ponadto nieprzerwanie realizował się jako portrecista, malując przy tym z wielką pasją podobizny własne.
W swoim życiu Malczewski sporo podróżował. W latach 1884-1885 wziął udział w naukowej ekspedycji Karola Lanckorońskiego do Małej Azji. Zwiedził także Grecję i Włochy. W latach 1885-1886 przebywał przez kilka miesięcy w Monachium. Po powrocie zamieszkał na stałe w Krakowie, gdzie został profesorem w Szkole Sztuk Pięknych (po 1900 roku przemianowanej na Akademię Sztuk Pięknych). Dwukrotnie był mianowany jej rektorem.
W 1886 roku na weselu córki profesorostwa Janczewskich artysta poznał Marię Gralewską, która rok później została jego żoną. W 1888 roku młodym państwu Malczewskim urodziła się córka Julia, a w 1892 roku syn Rafał – dziedzic ojcowskiego talentu i przyszły malarz. W tym samym czasie sztuka Malczewskiego osiąga pełnię dojrzałości. Doświadczenia monachijskie, młodopolska atmosfera Krakowa, a także klimat domu rodzinnego połączyły się i dojrzały w wielkich symbolicznych obrazach „Melancholia” (1894) i „Błędne koło” (1895-1897). Około 1900 roku artysta związał się z Marią Balową, która była przez lata największą spośród jego muz. Miłość ta zaważyła na charakterze twórczości Malczewskiego, który przedstawiał ukochaną we wszelkich obliczach – jako dumną Polonię, zwycięską Nike, kuszącą Eurydykę, spokojną Thanathos i zwodniczą chimerę.
Malczewski oprócz pracy na krakowskiej akademii, działał aktywnie w tamtejszym środowisku artystyczny i kulturalnym. Był współzałożycielem Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka” i należał także do Grupy Zero, z którymi licznie wystawiał. W ostatnich latach życia przebywał głównie w Lusławicach i Charzewicach koło Zakliczyna. Pod koniec życia dotknięty ślepotą, zmarł 8 października 1929 roku.
Nr katalogowy: 17
Jacek Malczewski (1854 - 1929)
NAD RZEKĄ, 1891
olej, płótno / 41 x 107 cm
sygn. p.g.: Jacek Malczewski 1891
- Cena wywoławcza:
-
220 000 zł
52 632 EUR
64 897 USD
- Estymacja:
-
250 000 - 300 000 zł
59 809 - 71 771 EUR
73 747 - 88 496 USD
Aukcja Dzieł Sztuki 6 marca 2018
6 marca 2018 r. godz. 19.00
Dom Aukcyjny Polswiss Art
ul. Wiejska 20, Warszawa
Wystawa przedaukcyjna:
15 lutego - 6 marca, 2017 r.
Dom Aukcyjny Polswiss Art
ul. Wiejska 20, Warszawa
- Kontakt w sprawie obiektów:
-
galeria@polswissart.pl
tel.: +48 (22) 628 13 67