Polswissart

Zazwyczaj robię kolosy. (…) one wydają się mi właściwe i naturalne. Tylko potem jak stanę obok takiej rzeźby okazuje się, że jest ona jednak dosyć pokaźna. – Bożenna Biskupska

(Fundacja Sztuki Współczesnej In Situ Sokołowsko, Bożenna Biskupska – Od Materii Do Materii [wideo], YouTube, 27.07.2020).

„Misterium czasu” to obok „Non omnis moriar” i „Płytowców” jeden z pierwszych ważniejszych cykli w twórczości Bożenny Biskupskiej. Składają się na niego trzy rodzaje obiektów – monumentalne figury stojące, formy zamykające w sobie figurę oraz figury-destrukty – w sumie trzydzieści dwie prace. Artystka wykonała je z naturalnych materiałów takich jak trociny, pakuły i sizal, wiązanych za pomocą żywicy epoksydowej. Tworzyła umowne, człekokształtne formy dużych rozmiarów, które następnie wspólnie komponowała kreując tym samym tytułowe „Misterium czasu”: „(…) buduję jakby teatrum, czyli staram się zrobić taką ekspozycję, żeby kompozycją zmusić widza do przemieszczania się tak jak ja zamierzam” – tłumaczyła swoją wizję artystka (Fundacja Sztuki Współczesnej In Situ Sokołowsko, Bożenna Biskupska – Od Materii Do Materii [wideo], YouTube, 27.07.2020).

Solidne, a jednocześnie kruche materie stanowią świadectwo upływającego czasu, przemijania, cyklu życia i śmierci. Temat ten jest dla Biskupskiej szczególnie ważny. Należąc do pokolenia urodzonego tuż po drugiej wojnie światowej, artystka wychowana została w atmosferze traumy i jeszcze niestopniałego strachu. Jej majestatyczne rzeźby niosąc ze sobą ciężar osobistej historii, mają skłaniać do zadumy i refleksji. Ich wyraz nie jest jednak przesądzony i jak podkreśla autorka, stanowi tylko punkt wyjścia do obserwacji. Przemijanie łączy się w naturze z odrodzeniem. Monolityczne, organiczne struktury Biskupskiej mogą być zatem jak pradawne, pogańskie posągi – postawione ku pamięci, a zarazem ku czci potężnych sił przyrody.

Wenecja, XLI Biennale Sztuki w Wenecji, Pawilon Polski, 1984. Olsztyn, Muzeum Warmii i Mazur, oddział Galeria Zamek w Reszlu, 1985. Warszawa, Galeria Zachęta, 1986. Berlin, Am Turm Gallery, 1989.

Notorycznie pracuję twórczo. Jestem uzależniona od pracy – malowania obrazów, projektów, robienia cykli rzeźb. – Bożena Biskupska

(Fantastyczny Dolny Śląsk, Sokołowsko. Bożenna Biskupska [wideo], YouTube, 4.11.2022)

Bożenna Biskupska jest artystką interdyscyplinarną, zajmującą się rzeźbą, malarstwem, instalacjami i realizacjami przestrzennymi. Wszystkie dziedziny, jakimi się posługuje, często korelując ze sobą współtworząc jedno dzieło. Urodziła się w 1952 roku w Warszawie w rodzinie fotografów. Swoją edukację artystyczną rozpoczęła od liceum plastycznego, by w 1970 roku podjąć studia malarskie w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu. Dwa lata później przeniosła się do Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie w 1976 roku uzyskała dyplom z wyróżnieniem w pracowni prof. Tadeusza Dominika. Artystka od początku eksperymentowała z różnorodnym medium – od fotografii, poprzez kompozycje w metalu, malarstwo sztalugowe i prace na papierze, aż po tkaninę. W 1978 roku miała miejsce jej pierwsza indywidualna wystawa w Domu Artysty Plastyka w Warszawie.

Sztuka Biskupskiej oscyluje głównie wokół tematu człowieka. Interesują ją takie zagadnienia jak czas, przemijanie i nieskończoność. Z początkiem lat 80., wychodząc poza ciasne ramy malarstwa i tkaniny, zaczęła tworzyć monumentalne realizacje figuralne. Z trocin, pakuł, sizalu i żywicy formowała różne człekokształtne istotny, tworząc rozbudowane cykle takie jak „Twanie”, „Misterium czasu”, „Non omnis moriar” czy „Płytowce”. Dobór nietrwałych, organicznych materiałów symbolizować miał zarówno destrukcję i cierpienie, jak również naturalny, biologiczny cykl życia i śmierci. „Odium dramatu drugiej wojny światowej był ciągle obecny. Moje pokolenie wychowało się w takiej atmosferze i trudno było się od tego poczucia jakiegoś zagrożenia, bezwzględnego niepokoju oderwać” – wspomina w wywiadzie Biskupska (Fundacja Sztuki Współczesnej In Situ Sokołowsko, Bożenna Biskupska – Od Materii Do Materii [wideo], YouTube, 27.07.2020).

W późniejszym czasie, poprzez przekształcenie i uproszczenie formy, artystka doszła do abstrakcyjnego znaku i stworzyła wymowny, autorski symbol Jednonogiego, który posłużył jej na kolejnym etapie drogi twórczej. Z pomocą figury Jednonogiego Biskupska komponowała różnorodne, wielkoformatowe układy malarskie i przestrzenne – przedstawiała je w rzędach na płótnie niby hieroglify („Rysunek rzeźb”), odlewała w brązie jako miniaturowe rzeźby („Wytyczanie obrazu”), wreszcie budowała monumentalne instalacje („Jednonogi”). Inspirująca artystkę idea Jednonogiego tkwiła zarazem w jego ekspresyjności i wieloznaczności, rysującej się od postaci ludzkiej aż do abstrakcyjnego pojęcia-znaku.

Cały dorobek Biskupskiej potwierdza jej artystyczną dojrzałość, polegającą na konsekwentnym rozwijaniu i ponownym odkrywaniu raz obranej drogi twórczej. Wzajemnie dopełniające się malarsko-rzeźbiarskie działania artystki skutkują powstawaniem osobistych, bardzo oryginalnych prac. Jednak dla ich autorki liczy się przede wszystkim emocjonalne przeżycie: „Nie jest do końca istotne, że powstał jakiś kolejny obraz. Najistotniejsze jest to, czego doświadczyłam przy wykonywaniu tego działania, najistotniejszy jest proces – powód jest niewiadomy” – podkreśla Biskupska (Fundacja Sztuki Współczesnej In Situ Sokołowsko, Bożenna Biskupska – Od Materii Do Materii [wideo], YouTube, 27.07.2020).