Polswissart

(…) nie jest zadaniem sztuki reagować na rzeczywistość, ale to rzeczywistość powinna reagować na sztukę. – Andrzej Dłużniewski

Andrzej Dłużniewski to jedna z najciekawszych postaci polskiej sztuki powojennej. Był artystą totalnym, sięgającym po różnorakie dziedziny od malarstwa, poprzez rysunek, plakat i fotografię aż do rzeźby i instalacji przestrzennych. Zajmował się także pisaniem beletrystyki i poezji. Urodził się w 1939 roku w Poznaniu. O jego szerokich zainteresowaniach świadczą chociażby kierunki studiów, jakie podejmował. W latach 1959-60 zgłębiał architekturę na Politechnice Wrocławskiej, następnie przez dwa lata uczęszczał jako wolny słuchacz na Wydział Filozofii na Uniwersytecie Warszawskim. Wreszcie w 1962 roku zaczął kształcić się z rzeźby na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych pod okiem Mariana Wnuka i Oskara Hansena. Na swój dyplom przygotował jedną z najbardziej kontrowersyjnych prac na wydziale. Była to duża „piaskownica” z suchym piaskiem, z której artysta uformował różne fantastyczne krajobrazy, już wówczas zdradzając swoje zainteresowania sztuką konceptualną.

Po ukończeniu studiów pracował jako wykładowca macierzystej uczelni. Wraz z żoną Emilią, z wykształcenia malarką, angażował się w życie artystyczne Warszawy organizując odczyty, seminaria, wystawy. W 1991 roku uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego. Na skutek wypadku samochodowego w 1997 roku stracił wzrok. Mimo to nie zaprzestał swojej działalności artystycznej ani pedagogicznej. „To paradoksalna sytuacja, że właśnie po utracie wzroku przyszło mi do głowy, do głowy – to bardzo ważne – aby malować obrazy. Oczywiście nie samodzielnie, ale z pomocą żony, z pomocą przyjaciela Macieja Sawickiego. Przedtem bardzo rzadko malowałem. (...) Ta sytuacja niewidzenia spowodowała, że ja zacząłem widzieć «do środka». (...) Znikają realia, ale powstają jakieś inne wizje, bardziej z głowy niż z doświadczenia” – wspominał artysta (cyt. za: Jabłonowska-Turkiewicz A., Lista Mocy 1918-2018. Andrzej Dłużniewski, portal niepełnosprawni.pl, 21.01.2019). Za namową znajomych rzeźbiarzy sięgnął też po wosk i zaczął lepić nieduże figurki, które następnie odlewano w brązie. Koncept tych maleńkich istotek nazwanych „Geonautami” opisał szerzej w swojej książce „Odlot” (2000).

Dłużniewski był jednym z najbardziej konsekwentnych twórców awangardowych, którego prace na próżno by przypisywać konkretnym tendencjom czy nurtom. Stanowił artystę w pewnym sensie osobnego, posługującego się własną ideą sztuki rozumianej jako "użyteczność w sensie najbardziej szlachetnym, w sensie prowokacji intelektualnej, pewnego impulsu". Sięgając po rozmaite środki i korzystając z niekonwencjonalnych metod, kreował dzieła mówiące o pewnym problemie, skłaniające do refleksji. Za swoje zaangażowanie i działalność artystyczną był wielokrotnie wyróżniany m.in. Nagrodą im. Katarzyny Kobro (2003) oraz Nagrodą im. Jana Cybisa (2006).