Polswissart

Nie chcę (...) żeby to, co robię, miało bezpośrednie odniesienia do jakiegoś gotowego tworu natury. Zajmuję się 'przedmiotami' na wielu piętrach ich odprzedmiotowienia.

– Jan Tarasin

Jan Tarasin niezaprzeczalnie należy do klasyków współczesnego malarstwa polskiego, a jego charakterystyczny i konsekwentny styl często utożsamiany jest z nurtem, kierującym się w stronę abstrakcji. Jego sztukę trudno zaszufladkować czy przypisać określonej tendencji artystycznej, ponieważ nigdy nie pociągały go modne trendy - zawsze tworzył własne, niepowtarzalne "pismo".

Pokrótce malarstwo artysty można określić jako ciągłą próbę ujarzmienia przedmiotów. Przez lata zmagał się on z fascynującym go światem znaków. Pierwotnie głównym tematem malarskim Jana Tarasina była martwa natura, którą artysta stopniowo redukował i przekształcał w układ plam, znaków, form i linii. Inspiracją dla niego były przedmioty wzięte bezpośrednio z otaczającej go rzeczywistości, często swoją kompozycją przypominające pismo. Zanim w roku 1965 zaczęły przybierać nową formę „przedmiotów policzonych” lub „przedmiotów aktywnych” były one dla artysty jakby nie do końca uchwytne – na płaszczyźnie płótna toczyła się „walka” między nimi a malarzem, którą Tarasin określał jako „przyłapywanie na gorącym uczynku autentycznego życia”. Przedmioty na obrazach Tarasina zdają się być formami występującymi w określonym porządku. W przestrzeni obrazów rozgrywają się skomplikowane i wielowątkowe akcje, dla których tłem może być przestrzeń niezidentyfikowanej lub przypominającej zarys pejzażu.  Z biegiem czasu przedmioty oscylują ku zespołom płaskich, graficznych znaków eksponowanych kontrastowo na jasnych lub ciemnych tłach. Interpretacja znaczeń zawartych w znakach Tarasina bywa różnorodna, od sugerowania, iż realne przedmioty zyskują w jego obrazach abstrakcyjny kod, aż po pogląd, że malarstwo artysty odzwierciedla ukryty porządek natury i bliskie jest metafizyce. Artysta w swych dziełach pokazuje iż abstrakcję rozumie jako odrealnioną rzeczywistość, wprowadza widza w swój świat mikro i makrokosmosu, gdzie przedmioty mają tylko sugerowaną substancję, domyślny ciężar, przeczuwaną dynamikę i zdradzają ukierunkowanie napięć, domagając się swojego miejsca w przestrzeni. „Moje obrazy nie mają ani początku, ani końca – mówił Tarasin - one mogą tak się ciągnąć w nieskończoność. Jest to monotonny zapis, bez przerwy czymś zakłócany. W ten sposób powstaje dramaturgia. Są to jakby monotonne szeregi, w których nic nie powtarza się dwa razy. A pojawiające się nieregularności, przypadki i zakłócenia tworzą nowy rytm. Nie chodzi mi ani o przedmiot, ani o znak, najważniejsze jest znalezienie relacji między programem, determinacją a przypadkiem czy okolicznościami. Tajemnica wszystkiego, co istnieje, jest wynikiem tych dwóch sił działających na siebie. (…) Moje malarstwo jest poszukiwaniem ruchomego modelu opartego na stałych konfliktach i ciągłych przemianach. Zbytnie zajmowanie się człowiekiem jako czymś wyłączonym z całego kontekstu uważam za mało interesujące i niewiele dające samemu człowiekowi pożytku. Uniwersalny klucz dotyczy w równym stopniu nas, jak wszystkiego innego; szukanie go na zewnątrz jest więc ważniejsze niż dzielenie naszych postępowań jak włosa na czworo.” (Jana Tarasina Obrazy Istotne [katalog wystawy], Płock 2008)

Znakowe zapisy Tarasina – malarskie czy rysunkowe – stanowią projekcję znaczeń, których słowami nie da się przekazać. Są to zapisy magiczne. Jednak konkret przedmiotowy, który od początku twórczości artysty towarzyszył mu, nabierając raz większej a raz mniejszej wagi w jego obrazach i rysunkach, także i w latach siedemdziesiątych osiemdziesiątych pozostaje obecny.

cyt. za: Kowalska B., Twórcy-postawy. Artyści mojej galerii, Warszawa 2015, s. 339.

Jan Tarasin studiował w krakowskiej ASP. Około roku 1957 zerwał z malarstwem realistycznym malując aluzyjne wnętrza i wypełniając je swoiście traktowanymi „przedmiotami”. W roku 1959 Jan Tarasin opublikował swój traktat o przedmiotach, który stał się wykładnią jego wizji artystycznej. Pisał w nim m.in.: Powstawaniu każdego nowego artystycznego dzieła, obdarzonego nową formą i nową skalą działania, będzie zawsze towarzyszyć nieustępliwy opór przedmiotów (…) Jedyna oznaką naszej niezależności jest zdolność stałego przeciwstawiania sie mu, zdolność możliwie niezależnego wyboru, zgodnego z naszym pojmowaniem świata. (cyt. Za: Jan Tarasin, O przedmiotach, „Przegląd artystyczny”, nr 1, 1959, s. 6). Na początek lat 60. przypada czas pierwszych zagranicznych wystaw Tarasina - między innymi w Galerie Lambert w Paryżu oraz w Pinkegalerij w Gissenburgu w Holandii. Jedna z prac pokazywanych na paryskiej wystawie została wybrana na III Międzynarodową Wystawę Młodych Artystów Europa- Japonia 1964, gdzie została nagrodzona. Malarstwo Tarasina to ciągła próba ujarzmienia przedmiotów. Zanim w roku 1965 zaczęły przybierać nową formę „przedmiotów policzonych” lub „przedmiotów aktywnych” były one dla artysty jakby nie do końca uchwytne – na płaszczyźnie płótna toczyła się „walka” między nimi a malarzem, którą Tarasin określał jako „przyłapywanie na gorącym uczynku autentycznego życia”. Jeden z oferowanych obrazów, pochodzący z 1965 roku „Antykwariat”, jest wczesną pracą z cyklu Przedmioty i odzwierciedla etap w twórczości artysty, w którym uabstrakcyjnione, mięsiste kształty wydobywają się dynamicznie z płasko malowanego tła. To niewątpliwie bardzo interesująca propozycja dla miłośników sztuki Jana Tarasina. Z biegiem czasu przedmioty oscylują ku zespołom płaskich, graficznych znaków eksponowanych kontrastowo na jasnych lub ciemnych tłach. Takim przykładem jest Zapis 81 z 1981 roku. Interpretacja znaczeń zawartych w znakach Tarasina bywa różnorodna, od sugerowania, iż realne przedmioty zyskują w jego obrazach abstrakcyjny kod, aż po pogląd, że malarstwo artysty odzwierciedla ukryty porządek natury i bliskie jest metafizyce. Artysta w swych dziełach pokazuje iż abstrakcja to odrealniona rzeczywistość. Tarasin był laureatem wielu prestiżowych nagród, wyróżnień polskich i zagranicznych, m.in.: Nagrody Yomiuri na III Międzynarodowej Wystawie Młodych Plastyków w Tokio (1964); Nagrody Działu Polskiego na V Biennale di San Marino (1965); Nagrody im. Cypriana Kamila Norwida za najlepszą wystawę w 1975 r. (1976); Nagrody im. Jana Cybisa (1984).