Polswissart

Andrzej Wróblewski przez wielu uznawany jest za jednego z najwybitniejszych polskich artystów wczesnego okresu po II wojnie światowej, który stworzył wyraźnie indywidualistyczne podejście do sztuki przedstawieniowej.

Urodzony w Wilnie studiował na ASP w Krakowie, m.in. u Zbigniewa Pronaszki, Jerzego Fedkowicza i Hanny Rudzkiej-Cybisowej. Był twórcą Grupy Samokształcenia, do której należeli m.in. Andrzej Wajda – ówcześnie student krakowskiej ASP – oraz Jan Tarasin. Twórczość Andrzeja Wróblewskiego, przerwana nagłą śmiercią w młodym wieku zaledwie trzydziestu lat, koncentrowała się na człowieku i była silnie uwarunkowana bolesnymi przeżyciami wojennymi. Był bardzo płodnym artystą, do jego ulubionych technik należało malarstwo olejne, gwasz, rysunek i grafika, której od wczesnych młodzieńczych lat uczyła Wróblewskiego matka z wykształcenia plastyk. Od samego początku twórczość artysty inspirowała, będąc punktem odniesienia dla artystów kilku następnych pokoleń.

Najwcześniejsze obrazy Wróblewskiego, takie jak Martwa natura z dzbanem (1946), były utrzymane w duchu kapistowskim. Wcześnie, bo już pod koniec lat 40., zaczął buntować się przeciwko dominującemu w tym okresie w kręgach akademickich w Polsce stylowi kolorystycznemu, a na I Wystawie Sztuki Nowoczesnej w Krakowie w 1948 roku został doceniony jako malarz prezentujący oryginalne formy przestrzenne. Dla Wróblewskiego ważne było oddanie się twórczości sprzecznej z popularnymi wówczas w Polsce technikami i stylem. W latach 1947-1948 koncentrował się na eksperymentach w malarstwie olejnym i gwaszach, wypracowując unikalny środek wyrazu, a jednocześnie pozostając otwartym na wpływy nowoczesnych stylów artystycznych, takich jak surrealizm, abstrakcjonizm i sztuka geometryczna, co z kolei wpływało na charakter twórczości innych utalentowanych artystów w Krakowie. Na płótnach z tego okresu często pojawiają się figury geometryczne: Niebo nad Gorami (1948), Niebo Niebieskie (1948); Segmenty (1949).

Wróblewski nazywany jest prekursorem nowej figuracji, dla wielu krytyków sztuki, również międzynarodowych, twórczość artysty wyprzedziła swój czas. Kurator madryckiej wystawy Wróblewskiego, francuski historyk sztuki Éric de Chassey, powiedział w wywiadzie z Agnieszką Sural: „(…) Wróblewski robił rzeczy, które normalnie uznalibyśmy za niemożliwe w jego czasach. Pojawiły się one dopiero pod koniec lat 80. i na początku 90. u takich artystów, jak Luc Tuymans, Wilhelm Sasnal, Raoul de Keyser czy René Daniëls. Łączyli oni abstrakcję z figuracją, nie zastanawiając się nad różnicami pomiędzy tymi dwoma sposobami malowania. Fakt, że u Wróblewskiego działo się to już w późnych latach 40., stawia go w kompletnie odmiennym i wyjątkowym świetle.”

Od dekady zainteresowanie twórczością Andrzeja Wróblewskiego stale rośnie nie tylko w Polsce, ale i w krajach Europy Zachodniej. Po spektakularnym sukcesie kilku wielkich, monograficznych wystaw artysty, zrealizowanych m.in. w krakowskim Muzeum Narodowym i warszawskiej Zachęcie w latach 90., analogiczne prezentacje jego prac zaczęły pojawiać się w innych częściach świata. W 2010 roku, miała miejsce wystawa „To the Margin and Back / Do krawędzi i z powrotem”, której organizatorami byli dyrektor holenderskiego Van Abbemuseum Charles Esche oraz Magdalena Ziółkowska i Wojciech Grzybała, którzy w 2012 roku wspólnie z córką artysty Martą Wróblewską założyli Fundację Andrzeja Wróblewskiego. W propagowanie sztuki Andrzeja Wróblewskiego aktywnie włączył się również Luc Tuymans, jeden z najważniejszych współczesnych artystów, który w 2010 roku został kuratorem zbiorowej wystawy „A Vision of Central Europe. The Reality of the Lowest Rank”. Prace Andrzeja Wróblewskiego zostały uwzględnione w tym wyjątkowym pokazie. Dwa lata później, nowopowstała Fundacja Andrzeja Wróblewskiego oraz MSN przy współpracy Instytutu Adama Mickiewicza zorganizowała międzynarodowe seminarium a następnie konferencja poświęcone twórczości artysty. Wydarzenia te zaowocowały wystawą „Recto/Verso”, która odbyła się w 2015 roku w MSN. Jej kuratorem został wspomniany wcześniej Éric de Chassey, wydano do niej obszerny katalog w dwóch wersjach językowych – polskiej i angielskiej. Sukces, jaki odniosła wystawa spowodował, że jeszcze w listopadzie tego samego roku pokazało ją prestiżowe Museo Reina Sofia w Madrycie. Równolegle w Polsce, w latach 2012-2014 Fundacja Andrzeja Wróblewskiego przeprowadziła projekt badawczy „Unikanie stanów pośrednich”, którego efektem stała się dwujęzyczna obszerna monografia artysty, będąca przede wszystkim książką źródłową ukazującą życie i twórczość z uwzględnieniem wielu aspektów działalności Wróblewskiego, także jako historyka sztuki, krytyka i recenzenta wystaw krakowskich, komentatora ówczesnego życia artystycznego. Ostatnim wielkim wydarzeniem stała się wystawa „Andrzej Wróblewski. Waiting Room”, którą w październiku 2020 roku otwarto w Moderna Galerija w Lublanie na Słowenii. To trzecia zagraniczna prezentacja i jednocześnie pierwsza, która skupia się na ostatnich latach twórczości artysty. Na wystawę w Moderna galerija, jednym z najbardziej prestiżowych muzeów sztuki nowoczesnej w Europie, złożyło się ponad 120 dzieł Andrzeja Wróblewskiego z lat 1955–1957. Pośród nich dużą grupę stanowią obrazy niewystawiane nigdy wcześniej lub niepokazywane od ponad 60 lat, m.in. monumentalna praca „Ukrzesłowiona” prezentowana w naszym katalogu. Ekspozycja w Lublanie była największym przedsięwzięciem w 8-letniej historii działalności Fundacji Andrzeja Wróblewskiego, która realizuje misję promocji twórczości artysty w Polsce i na świecie. Wystawie towarzyszył obszerny katalog pod tym samym tytułem, wydany w języku angielskim, z siedmioma esejami krytycznymi Ivany Bago, Branislava Dimitrijevića, Wojciecha Grzybały, Marko Jenko, Ljiljany Kolešnik, Ewy Majewskiej i Magdaleny Ziółkowskiej.