Polswissart

(…) każda nasza życiowa działalność polega na porządkowaniu czy dokopywaniu się do jakichś prawidłowości czy szukaniu klucza do tego wszystkiego, co nas otacza.

– Jan Tarasin (Jachuła M., Jurkiewicz M., Co po Cybisie? [katalog wystawy], wyd. Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa 2018, s. 91)

Ja w tym, co robię, w swoim malarstwie, staram się po prostu ujawnić swoją obecność w tym niekończącym się, dynamicznym systemie wzajemnych zależności.

– Jan Tarasin (Jachuła M., Jurkiewicz M., Co po Cybisie? [katalog wystawy], wyd. Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa 2018, s. 91)

Jan Tarasin niezaprzeczalnie należy do klasyków współczesnego malarstwa polskiego, a jego charakterystyczny i konsekwentny styl często utożsamiany jest z nurtem, kierującym się w stronę abstrakcji. Jego sztukę trudno zaszufladkować czy przypisać określonej tendencji artystycznej, ponieważ nigdy nie pociągały go modne trendy – zawsze tworzył własne, niepowtarzalne "pismo".
Jego sztukę można określić jako ciągłą próbę ujarzmienia przedmiotów.

Niemalże od początku swej twórczej drogi Jan Tarasin zmagał się z fascynującym go światem znaków. Pierwotnie jego głównym tematem malarskim była martwa natura, którą artysta stopniowo redukował i przekształcał w układ plam, znaków, form i linii. Inspirację stanowiły dla niego przedmioty wzięte bezpośrednio z otaczającej go rzeczywistości, często swoją kompozycją przypominające pismo. Zanim w roku 1965 zaczęły przybierać nową formę „przedmiotów policzonych” lub „przedmiotów aktywnych”, były dla niego czymś jakby nie do końca uchwytnym – na płaszczyźnie płótna toczyła się „walka” między malarzem a przedmiotami, którą Tarasin określał jako „przyłapywanie na gorącym uczynku autentycznego życia”.

Przedmioty na obrazach Tarasina zdają się być formami występującymi w określonym porządku. W przestrzeni kompozycji rozgrywają się skomplikowane i wielowątkowe akcje, dla których tłem może być przestrzeń niezidentyfikowana lub przypominająca zarys pejzażu. Z biegiem czasu przedmioty oscylowały ku zespołom płaskich, graficznych znaków eksponowanych kontrastowo na jasnych lub ciemnych tłach. Stały się pewnym ułożonym systemem, ze swoimi wewnętrznymi podziałami i określonym rytmem.

Niemcy, kolekcja prywatna

Znakowe zapisy Tarasina – malarskie czy rysunkowe – stanowią projekcję znaczeń, których słowami nie da się przekazać. Są to zapisy magiczne. Jednak konkret przedmiotowy, który od początku twórczości artysty towarzyszył mu, nabierając raz większej a raz mniejszej wagi w jego obrazach i rysunkach, także i w latach siedemdziesiątych osiemdziesiątych pozostaje obecny.

cyt. za: Kowalska B., Twórcy-postawy. Artyści mojej galerii, Warszawa 2015, s. 339.

Jan Tarasin studiował w krakowskiej ASP. Około roku 1957 zerwał z malarstwem realistycznym malując aluzyjne wnętrza i wypełniając je swoiście traktowanymi „przedmiotami”. W roku 1959 Jan Tarasin opublikował swój traktat o przedmiotach, który stał się wykładnią jego wizji artystycznej. Pisał w nim m.in.: Powstawaniu każdego nowego artystycznego dzieła, obdarzonego nową formą i nową skalą działania, będzie zawsze towarzyszyć nieustępliwy opór przedmiotów (…) Jedyna oznaką naszej niezależności jest zdolność stałego przeciwstawiania sie mu, zdolność możliwie niezależnego wyboru, zgodnego z naszym pojmowaniem świata. (cyt. Za: Jan Tarasin, O przedmiotach, „Przegląd artystyczny”, nr 1, 1959, s. 6). Na początek lat 60. przypada czas pierwszych zagranicznych wystaw Tarasina - między innymi w Galerie Lambert w Paryżu oraz w Pinkegalerij w Gissenburgu w Holandii. Jedna z prac pokazywanych na paryskiej wystawie została wybrana na III Międzynarodową Wystawę Młodych Artystów Europa- Japonia 1964, gdzie została nagrodzona. Malarstwo Tarasina to ciągła próba ujarzmienia przedmiotów. Zanim w roku 1965 zaczęły przybierać nową formę „przedmiotów policzonych” lub „przedmiotów aktywnych” były one dla artysty jakby nie do końca uchwytne – na płaszczyźnie płótna toczyła się „walka” między nimi a malarzem, którą Tarasin określał jako „przyłapywanie na gorącym uczynku autentycznego życia”. Jeden z oferowanych obrazów, pochodzący z 1965 roku „Antykwariat”, jest wczesną pracą z cyklu Przedmioty i odzwierciedla etap w twórczości artysty, w którym uabstrakcyjnione, mięsiste kształty wydobywają się dynamicznie z płasko malowanego tła. To niewątpliwie bardzo interesująca propozycja dla miłośników sztuki Jana Tarasina. Z biegiem czasu przedmioty oscylują ku zespołom płaskich, graficznych znaków eksponowanych kontrastowo na jasnych lub ciemnych tłach. Takim przykładem jest Zapis 81 z 1981 roku. Interpretacja znaczeń zawartych w znakach Tarasina bywa różnorodna, od sugerowania, iż realne przedmioty zyskują w jego obrazach abstrakcyjny kod, aż po pogląd, że malarstwo artysty odzwierciedla ukryty porządek natury i bliskie jest metafizyce. Artysta w swych dziełach pokazuje iż abstrakcja to odrealniona rzeczywistość. Tarasin był laureatem wielu prestiżowych nagród, wyróżnień polskich i zagranicznych, m.in.: Nagrody Yomiuri na III Międzynarodowej Wystawie Młodych Plastyków w Tokio (1964); Nagrody Działu Polskiego na V Biennale di San Marino (1965); Nagrody im. Cypriana Kamila Norwida za najlepszą wystawę w 1975 r. (1976); Nagrody im. Jana Cybisa (1984).