Polswissart

Zostaję tu, gdzie siebie po raz pierwszy zastałem, przy płótnie, sam na sam i nie mam przyjaciół, nie mam znajomych, jestem sam i przerażające białe płótno. Maluję, bo malarstwo z całą swoją
prostotą i ubóstwem jest jedynym dla mnie sposobem udowodnienia mojej wolności, mojej rezygnacji.

– Włodzimierz Pawlak (Włodzimierz Pawlak. Autoportret w powidokach [katalog wystawy], wyd. Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa 2008, s. 8)

Obrazy pochodzące z cyklu „Dzienniki” prowadzone są przez Pawlaka w bardzo różny sposób. Część z nich wykonywana jest na płótnie, w monochromatycznej gamie kolorystycznej, przeplatanej znakami pisma. Inne „Dzienniki” natomiast wyrażane są w formie rysunku ołówkiem na papierze lub też w formie gablotek, które zawierają przedmioty codziennego użytku artysty. W „Dziennikach” malowanych permanentny kryzys, jakim jest życie –  jego jednostajność i powtarzalność – znaczy Pawlak tysiącami krótkich kresek rytych w świeżej farbie.

Jego obraz z 1989 roku pt. „Polacy formują flagę narodową” – stylistycznie podobny do „Dzienników” – stał się symboliczną granicą, po której artysta nie zamierzał już swoją sztuką angażować się społecznie, towarzysząc rodakom w ich trudnym losie. Odtąd zaczął tworzyć tylko dla siebie. „Potrzebny mi był dziennik w ogóle, potrzebowałem jakiegoś systemu, chciałem znaleźć metodę na dzień. (…) Wymyśliłem ‘Dzienniki’ tak jak Robinson Crusoe, który na bezludnej wyspie, w którymś momencie zaczął martwić się o czas” – wyjaśniał artysta („Dzień po dniu jestem artystą” [film], reż. P. Sosnowski, przy okazji wystawy „Włodzimierz Pawlak. Dzienniki”, Warszawa 2001). „Dzienniki” Pawlaka opisywane kolejnymi numerami są rejestrem prywatnego czasu. Kreślenie siedmiu linii, przekreślanie ich ósmą nadają rytm, wprowadzają w swoisty trans. Opisując swój proces twórczy artysta mówi: „Na pewien czas znikam, nie ma mnie. Kiedyś to potrafiło trwać kilka godzin, ale teraz robię sobie takie święta tylko kilkuminutowe”.

„Dzienniki” malowane były najczęściej białą farbą, choć znane są również prace niebieskie i czerwone. Wybór koloru nigdy nie był u Pawlaka dziełem przypadku. Idąc śladami artystów awangardy międzywojennej, chciał w swojej sztuce rozszerzyć oddziaływanie światła, koloru i przestrzeni. Do każdej z barw ma artysta osobisty stosunek, każda budzi w nim inne odczucia.

Warszawa, kolekcja prywatna