Polswissart

7

„Sztuki skojarzone są ołtarzem duszy ludzkiej, nad nimi unosi się sfinks, patrzący w tajemniczą przyszłość. Artysta, obdarzony łaską natchnienia, przedziera się przez ciemność, zwalcza przeszkody, wkracza myślą w dal, łamie zapory dzielące go od źródeł zaświatów; tam zdąża owiany marzeniem, poszukując ogniska siły tajemniczej” – Bolesław Biegas

(Biegas B., [Kryterium sztuki] Fale przeznaczenia rzuciły mnie na twardy bruk miastowy, [w:] Biegeleisen H., Biegas, Lwów 1911, s. 33)

Malarstwo Bolesława Biegasa może zdawać się nieco w cieniu jego twórczości rzeźbiarskiej. Artysta wpierw parał się formą trzech wymiarów, aż około 1900 roku za namową Stanisława Wyspiańskiego chwycił za pędzel. Pod wpływem filozofii Stanisława Przybyszewskiego zaczął obracać się wokół tematyki oddającej tajemniczość ludzkiej egzystencji, a jego głównymi inspiracjami stali się Gustav Moreau i Arnold Böcklin.

Od 1920 roku jego wcześniejsze, wielobarwne „portrety sferyczne” ustąpiły miejsca kompozycjom o bardziej stonowanej, kameralnej palecie kolorystycznej. Artysta posługiwał się w tym czasie przede wszystkim ciemnym, głębokim granatem, który przełamywał jasnymi akcentami. Kreował skąpany w mroku fantastyczny świat, pełen tajemniczych postaci, jezior, zamków i wodospadów. Stosując mocne, punktowe światło, wyłaniał z ciemności zrodzone w wyobraźni, magiczne sceny. Nadając swym dziełom literackie tytuły, podkreślał ich mistyczny wyraz.

Poeta Émile Verhaeren doceniając niezwykłość sztuki artysty pisał: „Tak. Mój drogi Biegasie, jest pan poeta. Kontempluje pan rzeczywistość z naiwnością, ale i wielką przenikliwością; pańska osobowość wyraża się bezkompromisowo, pańskie spojrzenie różni się od spojrzenia innych artystów: rzeczy, żywioły, pory roku czy chmury jawią się panu jako pragnienia; całą naturę przenika fantazja, przekłada pan na nią swoją wrażliwą rozedrgana duszę. (...) Pańskie plastyczne dzieła są jak wiersze. Zawiera się w nich cała pańska istota, ze wszystkim co jej dotyczy: czułością, buntem, miłością i myślami” (cyt. za: Deryng X., Bolesław Biegas, wyd. Polskie Towarzystwo Historyczno-Literackie Biblioteka Polska w Paryżu, 2011, s. 84).

Francja, kolekcja prywatna
Artcurial, aukcja 27.04.2004, poz. 182
Genewa, Galerie Jan Kugier
Paryż, Spuścizna Bolesława Biegasa, Towarzystwo Historyczno-Literackie, 1954

Paryż, Galerie J.C. Gaubert, Bolesław Biegas, 15 listopada - 9 października 1974.

Bolesław Biegas [katalog wystawy], J. C. Gaubert, Paryż 1974, nr 10, s. 20.

Jeden z najwybitniejszych modernistycznych malarzy i rzeźbiarzy polskich przyszedł na świat w 1877 roku w małej wiosce na Mazowszu. Po wczesnej stracie obojga rodziców znajdował się pod opieką warszawskiego rzeźbiarza Andrzeja Panasiuka a następnie Aleksandra Świętochowskiego, który zorganizował bardzo młodemu wówczas Bolesławowi pierwszą wystawę indywidualną w księgarni Wendego w Warszawie. Obdarzony wielkim talentem Biegas studiował w Krakowie w Szkole Sztuk Pięknych, w pracowni rzeźby Alfreda Dauna i Konstantego Laszczki. Pod wpływem filozofi i Stanisława Przybyszewskiego jego twórczość, zarówno malarska jak i rzeźbiarska, obracała się wokół tematyki oddającej tajemniczość ludzkiej egzystencji. Szybko wyzwolił się spod wływów stylistyki akademickiej tworząc coraz bardziej nowoczesne i uproszczone w formie prace. W 1901 roku został usunięty z krakowskiej uczelni po tym jak zaprezentował rzeźbę Księga życia. Wkrótce potem młody Biegas wyjechał do Paryża. Pracował bardzo intensywnie, uczestniczył w licznych wystawach, m.in. w Société nationale des Beaux-Arts, Salonie Jesiennym oraz Salonie Niezależnym. Indywidualne pokazy twórczości artysty miały miejsce między innymi w paryskiej Galerie des Artistes Modernes, Galerie Andre Seligmann, Galerie Bernheim-Jeune, Galerie Arts et Artistes Polonais, oraz w Londynie, Petersburgu, czy Kijowie.