Polswissart

Jan Szczepkowski był utalentowanym i wielce cenionym przedstawicielem nurtu art deco w rzeźbie polskiej. Jego realizacje w charakterystycznym geometryzującym stylu, natchnione ludowością i sztuką Podhala, podziwiać dziś można w różnych miejscach Warszawy i Krakowa. Jednak niezaprzeczalnie jego najznamienitsze dzieło stanowi „Kapliczka Bożego Narodzenia” – jedna z pereł pawilonu polskiego na paryskiej Międzynarodowej Wystawie w 1925 roku.

Szczepkowski urodził się w 1878 roku w Stanisławowie. Mając czternaście lat rozpoczął edukację w zakopiańskiej Szkole Przemysłu Drzewnego. Szkolił się z rzeźbiarstwa ornamentalnego, poznając wszelkie tajniki ciesielstwa i snycerstwa. Tam też po raz pierwszy zetknął się ze sztuką podhalańską, która okazała się w późniejszym etapie ważnym impulsem w wykrystalizowaniu się swoistego stylu artysty. Swoje kształcenie kontynuował następnie w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych pod okiem Alfreda Dauna, Konstantego Laszczki i Jacka Malczewskiego. Wówczas też przystąpił do Towarzystwa Polska Sztuka Stosowana i Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”. W 1904 roku otrzymał stypendium z fundacji Czartoryskich i wyjechał na trzy lata do Paryża, gdzie szlifował jeszcze talent u Auguste’a Rodina i Émile’a Antoine’a Bourdelle’a. Po studiach osiadł w Krakowie, który zamienił po I wojnie światowej na Warszawę i Milanówek.

O sztuce Szczepkowskiego mówi się, iż sama „wyszła z drzewa”. Bezsprzecznie drewno było dla artysty materiałem najważniejszym, który uważał za jeden z najpiękniejszych tworów natury. Świadczy o tym fakt, iż nawet przy pracy w kamieniu, obrabiał go w sposób snycerski, nie rezygnując z wypracowanego stylu. Jego płaskie, ostro cięte bryły stanowiły jakby zaprzeczenie płynnych, giętkich form organicznych. Pozwalały Szczepkowskiemu wyjść poza naturalizm i banalne naśladownictwo, a także nudną akademicką poprawność.

Szczytowy okres jego kariery przypada na lata 20. i 30., kiedy związał się z ugrupowaniem „Rytm”. Wraz z innymi członkami grupy brał udział w słynnej Międzynarodowej Wystawie Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu w 1925 roku. Jego dzieło – „Kapliczka Bożego Narodzenia” – była jednym z głównych eksponatów pawilonu polskiego i przyniosła mu Grand Prix oraz Legię Honorową. Do innych znaczących realizacji z tego okresu należy zaliczyć też m.in. drewniany fryz z sali teatralnej Domu Związku Zawodowego Pracowników Kolei (Teatr Ateneum) w Warszawie (spalony w czasie wojny, gipsowy model zachowany z zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie), a także złożony z czternastu części kamienny fryz na fasadzie rotundy Sejmu RP i płaskorzeźby zdobiące gmach Banku Gospodarstwa Krajowego w Warszawie. Artysta ponadto jest autorem pomników Wojciecha Bogusławskiego i Stanisława Moniuszki, jakie stoją przed Teatrem Wielkim w Warszawie.