Polswissart

Staram się uchwycić powinowactwo starych płócien i współczesnych zdjęć: z jednej strony „caravaggiowy” charakter przetwarzania obrazu w mediach, z drugiej – „medialny” charakter malarstwa Caravaggia. – Ewa Harabasz (Ewa Harabasz. Prasoreligia [katalog wystawy], BWA Galeria Sztuki w Olsztynie, Olsztyn 2011, s. 3)

Prace Ewy Harabasz z cyklu „Czarnych obrazów” ukazują barokową naturę współczesnego świata. Poprzez swoje malarskie spojrzenie artystka wychwytuje w fotografiach prasowych z miejsc tragedii ujęcia stylistycznie bliskie sztuce Caravaggia – „(…) był interesującym i bardzo kontrowersyjnym artystą, który (…) wybierał ludzi z ulicy i kazał im praktycznie grać, tak jak scenie” – zauważa malarka (Czarne obrazy Ewy Harabasz. Z Ewą Harabasz rozmawia Grzegorz Chojnowski, Radio Wrocław, 21.12.2011). W jej pracach, tak jak u włoskiego mistrza, również możemy dostrzec pewną dozę teatralności. Harabasz zwraca uwagę na osoby dotknięte wielkim nieszczęściem, obserwuje ich gorzki płacz i gesty cierpienia. Uwypuklając tylko najistotniejsze elementy zdjęcia i zaciemniając pozostałe, wzmacnia siłę przekazu i dokonuje pewnego rodzaju sakralizacji przedstawienia. Wyciąga z mass mediów symboliczne i ponadczasowe reprezentacje ludzkiego bólu. Podkreśla to, co publiczność powinna zobaczyć i zapamiętać. „Prasa, którą dostajemy codziennie rano przy śniadaniu jest to w jakiś sposób również nasza modlitwa. Jest to takie odfajkowanie, które codziennie robimy. (…) Ludzie, których widzimy na tych zdjęciach są to praktycznie ikony, do których mamy szalony dystans – ktoś za nas cierpi, a my wspaniale jemy śniadanie” – tłumaczy swoją wizję malarka (Tamże).

W „Ocalałym z trzęsienia ziemi na Haiti” bohaterem jej płótna staje się dziecko uratowane z klęski żywiołowej. Ranne i jakby półświadome, przeżywające najpewniej jeszcze szok po katastrofie, usadzone jest w białej pościeli. Zastosowane przez artystkę czarne tło wzmacnia kontrasty barwne i eliminuje ze zdjęcia nieistotną historię. Naszą uwagę zwracają emocje wypisane na twarzy dziecka, sposób zakomponowania ciała i spływające dokoła niego draperie. O ile więcej możemy odczytać z przeszywającego wzroku człowieka niż z nagłówków prasowych? Tragedie dzieją się na świecie codziennie. Tymczasem w pracach Harabasz odnaleźć możemy umykającą nam dzisiaj w tysiącach medialnych przekazów prawdziwość ludzkich uczuć, pomieszaną „(…) ze sztuką, ideologią, religią, polityką, w imię których – lub z powodu których – ludzie cierpią i giną” (Ewa Harabasz. Prasoreligia [katalog wystawy], BWA Galeria Sztuki w Olsztynie, Olsztyn 2011, s. 3).

Olsztyn, BWA Galeria Sztuki w Olsztynie, Ewa Harabasz – Prasoreligia, marzec-kwiecień 2011.
Toruń, Galeria Sztuki Wozownia, Ewa Harabasz – Prasoreligia, maj 2011.
Warszawa, Galeria Le Guern, Ewa Harabasz – Prasoreligia, lipiec-sierpień 2011.

Czubak B., Harabasz E., Ewa Harabasz – Prasoreligia [katalog wystawy], BWA Galeria Sztuki w Olsztynie, Olsztyn 2011, s. 17.

Fascynują mnie reakcje ludzi, ich zachowania, emocje, gesty ciała w odpowiedzi na traumatyczne sytuacje. Studiuję ich przedstawienia – i w mediach, i w reprodukcjach malarstwa – odnajdując coraz więcej uderzających podobieństw między nimi. – Ewa Harabasz

(Ewa Harabasz. Prasoreligia [katalog wystawy], BWA Galeria Sztuki w Olsztynie, Olsztyn 2011, s. 3)

Ewa Harabasz jest artystką, która w wyjątkowy sposób łączy w swej sztuce nowoczesność mass mediów z tradycją barokowego malarstwa. Urodziła się w 1957 roku w Częstochowie. W latach 80., po studiach z medycyny i konserwacji zabytków, rozpoczęła pracę jako konserwator, restaurując średniowieczne obrazy, ikony i freski w kościołach w Polsce i we Włoszech. Następnie wyjechała do Stanów Zjednoczonych, gdzie zrobiła dyplom w College for Creative Studies of Art and Design oraz w Wayne State University w Detroit. Od lat wykłada na uczelniach wyższych w USA, obecnie w Harvard University Graduate School of Design w Cambridge, Massachusetts. Mieszka i pracuje w Nowym Jorku.

Jej twórczość dotyka tematu bólu, cierpienia i smutku. Maluje ekspresyjne, przeszywające obrazy ludzkiej niedoli zaobserwowane we współczesnych mass mediach, ukazując je w stylistyce bliskiej malarstwu Caravaggia. Swoje postacie przedstawia w silnych emocjach, przeżywających kataklizmy, ataki terrorystyczne i wojny, sytuacje traumatyczne i tragiczne. Artystkę fascynują ludzkie reakcje – zachowania, emocje i ekspresja gestów. Studiuje je przyglądając się zarówno dziełom malarskim, jak i obrazom w środkach masowego przekazu. „W inscenizacji gestów i w dramaturgii ujęć wydarzeń czy akcji redaktorzy zdjęć New York Times’a zbliżają się do malarstwa barokowego. Widać to zarówno w kompozycji zdjęć, jak i w nawiązaniach do religijnej tematyki obrazów i ich biblijnych wątków” – zauważa Harabasz (Ewa Harabasz. Prasoreligia [katalog wystawy], BWA Galeria Sztuki w Olsztynie, Olsztyn 2011, s. 3).

Artystka stara się ukazać w swych płótnach wzajemne malarskie i medialne odniesienia. W tym celu używa różnych wyszukanych technik, jak bizantyjskiej sztuki złocenia i malowania ikon czy barokowej gry światłocienia. By nadać przedstawieniu silniejszego wydźwięku, chętnie posługuje się też motywem pofałdowanej draperii czy aureoli. Łączy tradycje malarstwa olejnego z kolażem, wklejając w kompozycje fotografię prasową „(…) by pokazać dramatyczne związki między teatralnością i traumatycznością obrazów Caravaggia, a często wstrząsającym obrazem dominującym we współczesnych mediach” (Tamże). Jej dzieła znajdują się w zbiorach m.in. austriackiego Kulturzentrum bei den Minoriten w Graz, Socio-Political Contemporary Art Museum Jerusalem w Izraelu, Kulczyk Collection oraz Signum Fundation w Poznaniu, a także Fundacji Profile w Warszawie.